Lime (သံပရာ)

ပံုသဏၭာန္	:	အပင္ငယ္ခ်ံဳပင္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ အကိုင္းအခက္မ်ား ေဘးသို႔ကိုင္းျဖာၿပီး ဆူးမ်ားရွိသည္။ တစ္ဆင့္ ငွက္ေမြးရြက္ေပါင္း ျဖစ္သည္။ ရွည္ေမ်ာ ေမ်ာ ျဖစ္သည္။ ရြက္နားညီသည္။ အျဖဴေရာင္ သိုႚမဟုတ္ ပန္းႏုေရာင္ အပြင့္ကေလးမ်ားပြင့္၍ ေမႊးႀကိဳင္သင္းပ်ံ႕ေသာ အနံ႔အနည္း ငယ္ရွိသည္။ နုစဥ္ အစိမ္းေရာင္ရွိ၍ မွည့္ေသာ္အ၀ါေရာင္ ရွိသည္။ အသီးအႏွစ္မ်ားသည္ အ၀ါေရာင္ေဖ်ာ့သည္။ အပင္----အပင္ ငယ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။ အျမင့္ ၆ ေပ မွ ၁၄ ေပ ခန္႔ ထိရွိ၏ ။ အကိုင္း အခက္မ်ား ေသးသြယ္ ၿပီး ျဖာထြက္ ၏ ။တစ္ပင္လံုး မာ၍ ခၽြန္ထက္ေသာ ဆူးမ်ား ရွိ၏ ။ အရြက္--ရြက္လႊဲ ထြက္သည္။ ရြက္ထပ္ ခၽြန္ၿပီး ရြက္ရင္း သြယ္သည္။ ရြက္ၫွာ အေတာင္ပံု ျဖစ္သည္။ ရြက္ၫွာရင္း တြင္ ခၽြန္ထက္ေသာ္ ဆူးရွိသည္။ အရြက္တြင္ အနံ႔ ရွိသည္။ အပြင့္--ၾကားထြက္ ပန္းခိုင္ ျဖစ္သည္။ ပန္းခိုင္ တိုသည္။ ပန္းခိုင္ ေပၚတြင္ ေသးငယ္ေသာ အျဖေရာင္ အပြင့္ကေလး မ်ား ပြင့္၏။ အနံ႔ အနည္းယ္ ရွိသည္။ အသီး--လံုး၀ိုင္း ေသာ ပံုသ႑ာန္ ရွိသည္။ ခြံေပ်ာ့သီး ျဖစ္ၿပီး အခန္းမ်ား ပါသည္။ အရည္ရႊမ္းသည္။
အသံုးၿပဳႏုိင္သည္႔ အစိတ္အပိုင္းမ်ား	:	အသီး ၊ အေခါက္ ၊ အေစ့။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေတြ႕ႏိုင္ေသာေနရာမ်ား	:	ျမန္မာ ႏိုင္ငံ အႏွံ႔အျပား ၌ စိုက္ပ်ိဳး ျဖစ္ထြန္းသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ က်ယ္ျပန္႔စြာ စိုက္ပ်ိဳးႏိုင္သည္။ စိုက္ပ်ိဳးပင္ ျဖစ္သည္။ စိုက္ပ်ိဳးပံု- (က) ပ်ိဳးပင္ရယူျခင္း---အေစ့ကို ပ်ိဳးေထာင္ ၍ လည္းေကာင္း မ်ိဳးေကာင္း သည့္ အပင္ မွ ေျမထုပ္ စည္း၍ လည္းေကာင္း ရယူႏိုင္သည္။ အေစ့ကို ပ်ိဳးပါက ပ်ိဳးေထာင္ ပ်ိဳးခံု ပ်ိဳးေသတၱာ တြင္ သဲႏွင့္ ေျမေဆြး ေရာ၍ ပ်ိဳးရသည္။ ေရကို မၾကာခဏ ေလာင္းေပးၿပီး ပ်ိဳးပင္ကေလး မ်ား တစ္မိုက္ ခန္႔ ရွိပါက ေျပာင္းေရႊ႕ စိုက္ပ်ိဳး ႏိုင္သည္။ ပ်ိဳးထုပ္စည္း ၍ စိုက္ပါက မိုးဦး တြင္ ပ်ိဳးထုပ္မ်ား စည္း၍ မိုးေႏွာင္း တြင္ အပင္မွ ျဖတ္ယူၿပီး ျခင္းေတာင္း သို႔မဟုတ္ အိုး မ်ား တြင္ ထည့္၍ အရိပ္ေအာက္တြင္ ထားရွိၿပီး ၁ ႏွစ္သား အရြယ္ ေရာက္ရွိသည့္ အခါ ေျပာင္းေရႊ႕ စိုက္ပ်ိဳး ရသည္။ဤနည္းအားျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးျခင္းသည္ ပိုမို၍ သီးထြက္ေကာင္း ႏိုင္သည္။ (ခ) စိုက္ပ်ိဳးျခင္း--စိုက္ခင္း ေနရာသည္ သဲႏုန္း ေျမမ်ိဳး ျဖစ္ရမည္။ ေရစီး ေရလာေကာင္းရမည္။ တစ္ပင္ ႏွင့္တစ္ပင္ ေပ ၁၅x ၁၂ ေပခန္႔ ခြာထား ရမည္။ က်င္းမ်ားကို ၂x၂ တူး၍ ေဆြးျမည့္ေသာ ေျမေဆြးမ်ား ေရာစပ္ၿပီး စိုက္ပ်ိဳးရမည္။ (ဂ) ျပဳစုဂရုစိုက္ျခင္း---ေပါင္းျမက္မ်ား ကို ေကာင္းစြာ ရွင္းလင္း ေပးသင့္သည္။ မိုးဦးက် ႏွင့္ မိုးလယ္မ်ား တြင္ ေျမၾသဇာ ေကၽြးေပး သြားရမည္။ ကိုင္းေျခာက္ ကိုင္းေသးမ်ား အား ျဖတ္ေတာက္ ေပးရမည္။သံပရာ ပင္သည္ အမ်ားအား ျဖင့္ ၃-၄ ႏွစ္အတြင္း သီးသည္။
အသံုး၀င္ပံု	:	အာနိသင္---ျမန္မာ ေဆးက်မ္းမ်ား အလိုအရ သံပရာ သီးသည္ ခ်ဥ္၏၊ေလကို ႏိုင္၏ ၊ ၀မ္းမီး ေတာက္၏၊ ေၾကက်က္ လြယ္၏။ ေရာဂါ ျဖစ္ေစ တတ္ေသာ ပိုးကို ႏိုင္၏ ။ႏႈတ္ကို ၿမိန္ေစ၏ ။ သလိပ္ နာ ၊ ေလနာ ၊ ေအာ့အန္ ျခင္း ၊ ေခ်ာင္းဆိုး ျခင္း ႏွင့္ လည္ေခ်ာင္းနာ ၊ ပန္းနာ ၊ အစာမေၾက ေလျပည့္ ေရာဂါ တို႔ကုိ ႏိုင္၏။ အသံုးျပဳပံု- အသီး ၁ ။ သံပရာ ရည္ကို ေသာက္ျခင္းျဖင့္ ေမာပန္းျခင္း ကို ေျပေစၿပီး လူ၏ ခႏၶာကိုယ္တြင္ က်ေရာက္ တတ္သည့္ ေရာဂါ မ်ား ၊ အထူး သျဖင့္ ၀မ္းဗိုက္တြင္ ျဖစ္ေပၚတတ္ ေသာ ေရာဂါမ်ားကို ကာကြယ္ႏိုင္ ၏။ ၂ ။ သံပရာသီး အစိမ္း၏ အခြံကို စားပါက ေလနာ ရင္နာ ေပ်ာက္ကင္း၏။ ၃ ။ ယားနာ၊ ေပြးနာ ၊ အေရျပား ၌ အမည္းကြက္ မ်ား ေပါက္ျခင္း ၊ အေမြးမ်ား ကၽြတ္ျခင္း စေသာ ေရာဂါ မ်ား အတြက္ သံပရာ သီးကို ထက္ျခမ္း ျပဳ၍ ၎ အျခမ္းျဖင့္ နာနာပြတ္ တိုက္ေပးပါ က ေပ်ာက္၏ ။ ၄ ။ သံပရာ သီး အရည္ကို သၾကား အနည္းငယ္ ထည့္၍ မ်ားစြာ ေသာက္ပါက အဆိပ္သင့္ နာ (ဥပမာ-ဘိန္းမူးလြန္ေသာ အဆိပ္၊ အရက္ မွ ျဖစ္တတ္ေသာ အဆိပ္၊ အစားမွ ျဖစ္ေသာ အဆိပ္) စသည္တို႔ ေပ်ာက္၏။ ၅ ။ ထမင္းစား ၿပီးေနာက္ ေအာ့အန္ျခင္း ျဖစ္ေသာ အခါ ၇ ။ သံပရာ ရည္ကို သၾကားခတ္ ၍ ေသာက္ပါက အဆီမ်ား ၍ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း ၊ သည္းေျခ အားနည္းျခင္း ၊ အဆစ္အမ်က္ ကိုက္ျခင္း မ်ား ေပ်ာက္ကင္း၏။ ၈ ။ သံပရာရည္ တြင္ သၾကားအနည္းငယ္ ထည့္၍ ည နံနက္ ၂ ႀကိမ္မွ် မွန္မွန္ေသာက္ ပါက သြားမွ ေသြးယို စီးျခင္း ေပ်ာက္ကင္း ၏ ။ ၉ ။ လက္ဖက္ရည္ က်က် (အဂၤလိပ္+ျမန္မာ) က်ိဳၿပီး သံပရာ ရည္ ၫွစ္ေသာက္ က ေခါင္း ကိုက္ ေရာဂါ ေပ်ာက္၏။ ၁၀။ သံပရာ ေဖ်ာ္ရည္ ကို ေန႔စဥ္ ေသာက္ေပးပါ က အထိုက္အထ သြားလာရာ ၌ မူးေ၀တတ္ေသာ ေရာဂါ မ်ား ေပ်ာက္ကင္း ၏ ။ ၁၁။ သံပရာ သီး လတ္လတ္ ဆတ္ဆတ္ အရည္ကို ႏွာေခါင္း တြင္း သို႔ ၫွစ္ထည့္ ပါက ႏွာေခါင္း ေသြးယို ျခင္း ေပ်ာက္၏။ ၁၂ ။ သံပရာ ရည္ပူပူႏွင့္ ပ်ားရည္ေရာ ၍ ေန႔အခါ ႏွစ္ႀကိမ္ မွ် လ်က္ပါက လည္ေခ်ာင္းနာ ေရာဂါ ေပ်ာက္ကင္း ၏။ ၁၃ ။ သံပရာသီး တစ္လံုး မီးကၽြမ္းေအာင္ ဖုတ္၍ ေလးၫွင္း တစ္ပြင့္ ထည့္ႀကိတ္ၿပီး သြားရင္း၌ သိပ္ေပးေသာ္ သြားကိုက္ သြားနာ ေပ်ာက္ကင္း ေစ၏ ။ ၁၄ ။ ေၾကြမီး ဖုတ္ႏွင့္ သံပရာ ရည္ ေဖ်ာ္၍ ေသာက္ေသာ္ ဆီး ေအာင့္ျခင္း ေပ်ာက္၏။ အေခါက္ ၁ ။ သံပရာ ေခါက္ကို ေရႏွင့္ ထက္၀က္ခန္း က်ိဳ၍ ညနံနက္ တစ္ႀကိမ္ က် ေသာက္က အဖ်ားေပ်ာက္ ၏ ။ အေစ့ ၁ ။ သံပရာ ေစ့ကို ႀကိတ္ၿပီး နားသယ္ တြင္ လိမ္းပါက ေခါင္း တစ္ျခမ္း ကိုက္ေရာဂါ ေပ်ာက္၏။