ဗုဒၶပြင္႔ေတာ္မူရာ ကာလ

ခမည္းေတာ္ -သုေဒၶါဓန

မယ္ေတာ္ -မာယာေဒ၀ီ

မဟာသကၠရာဇ္ ၆၇ ခုႏွစ္ ၀ါဆုိလျပည္႔ ၾကာသမေတးေန႔ ပဋိသေႏၶယူ

မဟာသကၠရာဇ္ ၆၈ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည္႔ ေသာၾကာေန႔ ဖြားျမင္ေတာ္မူ (BC 623)

မဟာသကၠရာဇ္ ၉၇ ခုႏွစ္ ၀ါဆုိလျပည္႔ တနလာၤေန႔ ေတာထြက္

မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည္႔ ဗုဒၶဟူးေန႔ ဘုရားျဖစ္ (BC 588)

၀ါဆုိလျပည္႔ စေနေန႔ ဓမၼစၾကာတရားေဟာ

မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည္႔ အဂါၤေန႔ ပရိနိဗၺာန္စံ (BC 543)

ေဆာင္ပုဒ္။ ။ မ၊ သိ၊ ၾက၊ လွ်င္၊ ေတြး၊ ဆ၊ ဦး။

အထက္ပါေဖာ္ျပပါ အခ်က္လက္မ်ားသည္ ဗုဒၶ၀င္က်မ္း၊ ဗုဒၶက်မ္းဂမ္မ်ား ႏွင္႔ စာအုပ္စာတမ္းမ်ားမွာေတြ႔ရေသာ
ခုႏွစ္ သကၠရာဇ္ အက်င္းမွ်သာျဖစ္ပါသည္။
ေအာက္၌ ေဖာ္ျပလတၱံေသာ သမုိင္းႏွင္႔ တစ္ႏွစ္ကြာဟေနပါလိမ္႔မည္။
အက်ယ္ကုိ ေဖာ္ျပပါအ့ံ...........

ကမၻာ႔ဘာသာတရားမ်ားအနက္အသိမ္ေမြ႔ဆုံး တခုအျဖစ္ထင္ရွားေသာ

ဗုဒၶဘာသာကုိ စတင္ထူေထာင္ခဲ႔သည္႔ ေဂါတမဗုဒၶသည္

မည္႔သည္႔ကာလတြင္ ပြင္႔ေပၚခဲ႔ပါသနည္း။

ဤအခ်က္ကုိ သုေတသီတုိ႔က စိတ္၀င္စားစြာေလ႔လာၾကသည္။


ေဂါတမဗုဒၶပြင္႔ေတာ္မူခဲ႔ရာ မဇၥ်ိမေဒသ(အိႏၵိယ)၌ ေရွးေခတ္က

ေခတ္ျပဳိင္မွတ္တမ္းမ်ားေရးသားေလ႔ မရွိျခင္းေၾကာင္႔

ဗုဒၶပြင္႔ေတာ္မူရာကာလႏွင္႔ ပတ္သက္၍ တိက်စြာသိႏုိင္မည္႔

ေခတ္ျပဳိင္အေထာက္ထားမ်ားကုိ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အတြင္း၌ မေတြ႔ရွိရေခ်။

ထုိေၾကာင္႔ အိႏၵိယျပင္ပေခတ္ျပဳိင္ မွတ္တမ္းမ်ားႏွင္႔ အျဖစ္ပ်က္မ်ားကုိသာ

အေထာက္ထားျပဳ၍ ဗုဒၶျမတ္စြာေပၚထြန္းရာကာလကုိ ခန္႔မွန္းခ်င္႔ တြက္ၾကရသည္။


ဗုဒၶပြင္႔ေတာ္မူရာကာကကုိ သိရွိႏုိင္ရန္ အားထားရသည္႔ အဓိက

အေထာက္ထားတစ္ရပ္မွာ သိရိလကၤာႏုိင္ငံ၌

ခရစ္ႏွစ္(၃၅၀)ခန္႔က ေရးသားခဲ႔ေသာ ဒီပ၀ံသက်မ္းႏွင္႔

ခရစ္ႏွစ္ (၄၅၀)ခန္႔က ေရးသားခဲ႔ေသာ မဟာ၀ံသက်မ္းတုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။

ထုိ၀ံသက်မ္းမ်ား၌ ဘုရားရွင္ပရိနိဗၺာန္ျပဳျပီး ႏွစ္ေပါင္း(၂၁၈)ႏွစ္အၾကာတြင္

အိႏၵိယႏိုင္ငံ မဂဓတုိင္း၌ အေသာကမင္း ရာဇဘိေသကခံယူခဲ႔သည္ဟု

ေဖာ္ျပထားသည္။ ထုိ႔ျပင္ အေသာကမင္းသည္ အဘိသိတ္မခံမွီ ေလးႏွစ္တာမွ်

ထီးနန္းအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႔ေသးသည္ ဟုလည္းေကာင္း၊ အေသာကမင္းးသည္ ခမည္းေတာ္

ဗိႏၵဳသာရ ဘုရင္ကုိ ဆက္ခံကာ ထီးနန္းရရွိခဲ႔ျခင္းျဖစ္သည္ဟု လည္းေကာင္း

ေဖာ္ျပထားသည္။


ဗိႏၵဳသာရ သည္ (၂၈) ႏွစ္ၾကာ ထီးနန္းဆက္ခံခဲ႔သည္ဟု ဆုိသည္။

တဖန္...စႏၵဂုတ္ဘုရင္သည္ (၂၄) ႏွစ္ၾကာ ထီးနန္းစုိးစံခဲ႔သည္ဟုလည္း

ေဖာ္ျပထားသည္။ ဤေဖာ္ျပထားခ်က္မ်ားအရ ေနာက္ျပန္တြက္ျပီး

စႏၵဂုတ္ဘုရင္ထီးနန္းတက္သည္႔ ခုႏွစ္ သကၠရာစ္ကုိ ခန္႔မွန္းႏုိင္ပါသည္။


ဤသုိ႔တြက္ေသာ္

အေသာကအဘိသိတ္မခံမီ ၄ ႏွစ္

ဗိႏၵဳသာရနန္းစံ ၂၈ ႏွစ္

စႏၵဂုတ္နန္းစံ ၂၄ ႏွစ္

ေပါင္း ၅၆ ႏွစ္


အေသာက နန္းတက္သည္ ဆုိေသာ သာသနာႏွစ္ (၂၁၈) တြင္ (၅၆) ႏွစ္ႏုတ္ပါက

ရရွိေသာ (၂၁၈-၅၆)= ၁၆၂ ခုႏွစ္ သည္ စႏၵဂုတ္ဘုရင္ထီးနန္းရရွိသည္႔

သာသနာသကၠရာဇ္ျဖစ္ေပမည္။


အိႏၵိယသမုိင္းတြင္ စႏၵဂုတ္ဘုရင္ ထီးနန္းရရွိခ်ိန္ကုိ သိရွိႏုိင္ရန္ ဂရိမွတ္တမ္းမ်ားကုိ

အားကုိးအားထားျပဳရျပန္သည္။ အေၾကာင္းမွာ.........

စႏၵဂုတ္ဘုရင္နန္းတက္ခ်ိန္သည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံတြင္းသုိ႔ အလက္ဇႏၵားဘုရင္ၾကီး

၀င္ေရာက္သိမ္းပုိက္ခ်ိန္ႏွင္႔ဆက္စပ္ေနေသာေၾကာင္႔ ျဖစ္သည္။

အလက္ဇႏၵားဘုရင္ၾကီးသည္ ခရစ္ၾကဳိႏွစ္ (၃၂၃) တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ႔သည္။


ထုိ႔ေနာက္တြင္ အလက္ဇႏၵားဘုရင္ၾကီး ေအာင္ျမင္သိမ္းပုိက္ခဲ႔ေသာ အိႏၵိယသည္

အစိတ္စိတ္ အမြာမြာကြဲသြားခဲ႔ရေလသည္။

ထုိသုိ႔ အစိတ္စိတ္ကြဲခ်ိန္တြင္ မဂဓတုိင္း၌ စႏၵဂုတ္ဘုရင္ ေပၚထြန္းလာခဲ႔ျခင္းျဖစ္သည္။

စႏၵဂုတ္ဘုရင္သည္ မဂဓတုိင္း၌ ေမာရိယမင္းဆက္ကုိ ထူေထာင္ခဲ႔ရာ

အေသာကမွာ ထုိမင္းဆက္၏ တတိယေျမာက္ဘုရင္ ျဖစ္လာခဲ႔သည္။


စႏၵဂုတ္ဘုရင္သည္ ေမာရိယမင္းဆက္ကုိ ထူေထာင္ႏုိင္ရန္အတြက္

တစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္ခန္႔ စည္းရုံးခဲ႔ရသည္ဟု ယူဆပါက

စႏၵဂုတ္ဘုရင္ ထီးနန္းရရွိေသာ ခုႏွစ္သည္ ခရစ္ၾကဳိႏွစ္ (၃၂၁) ခန္႔ျဖစ္မည္ဟု

ေၾကာင္းက်ဳိးဆက္စပ္ကာ ယူဆႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။

၀ံသက်မ္းမ်ား အလုိအရ စႏၵဂုတ္ထီးနန္းတက္ေသာခုႏွစ္သည္

သာသနာႏွစ္ (၁၆၂) ျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း အထက္တြင္တြက္ျပခဲ႔ျပီး ျဖစ္သည္။

ယခု ဂရိမွတ္တမ္းမ်ားကုိ အေျခခံ၍ ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္ရရွိေသာ

ခရစ္ၾကဳိႏွစ္ (၃၂၁)ခုသည္ စႏၵဂုတ္ထီးနန္းရရွိေသာခုႏွစ္ျဖစ္သည္ဟု လက္ခံပါက

သာသနာႏွစ္ (၁၆၂) သည္ ခရစ္ၾကဳိႏွစ္ (၃၂၁)ခုႏွစ္ ျဖစ္ေပမည္။


ဤသုိ႔ဆုိေသာ္

ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳရာကာလသည္ (၃၂၁+၁၆၂)=ခရစ္ၾကဳိႏွစ္ (၄၈၃)ခုႏွစ္ ျဖစ္ႏုိင္ေပမည္။

ထုိအယူအဆအရ ဗုဒၶဖြါးျမင္ရာကာလသည္

(၄၈၃+ ဗုဒၶ၏သက္ေတာ္ ၈၀) = ခရစ္ၾကဳိႏွစ္ (၅၆၃)ခုႏွစ္ ဟု မွတ္ယူရေပမည္။



ဗုဒၶေပၚထြန္းရာကာလကုိ ခရစ္ၾကဳိႏွစ္ (၅၆၃-၄၈၃) ဟု မွတ္ယူရျခင္းမွာ

မွန္းဆတြက္ခ်က္ထားျခင္းမွ်သာ ျဖစ္ေၾကာင္းအထူးသတိရွိသင္႔သည္။

ထုိ မွန္းဆ တြက္ခ်က္ထားခ်က္ႏွင္႔ ပတ္သက္၍

သံသယျဖစ္ဖြယ္အေၾကာင္းမ်ားလည္း ရွိေနေသးသည္။

သံသယျဖစ္ရသည္႔ ေရွးဦးအေၾကာင္းအခ်က္မွာ

သာသနာႏွစ္ (၂၁၈) တြင္ အေသာကမင္း ရာဇဘိေသက ခံယူခဲ႔သည္ဆုိေသာ

၀ံသက်မ္းလာ ေဖာ္ျပခ်က္ပင္ ျဖစ္သည္။

ဤအခ်က္ကုိ ပညာရွင္တခ်ဳိ႔က ယုံမွားသံသယ ရွိၾကသည္။


ဒုတိယအေနျဖင္႔ စႏၵဂုတ္မင္းထီးနန္းရရွိေသာ ခုႏွစ္သကၠရာစ္မွာလည္း

မွန္းဆတြက္ခ်က္ထားျခင္းမွ်သာ ျဖစ္သည္။

သမုိင္းအေထာက္ထား အတိအက်မျပႏုိင္ေသးေခ်။ ထုိ႔ေၾကာင္႔

ႏွစ္အနည္းငယ္ကြာျခားေၾကာင္း ကြာျခားႏုိင္သည္။


တတိယ အခ်က္မွာစႏၵဂုတ္ဘုရင္ႏွင္႔ ဗိႏၵဳသာရ၏ နန္းစံကာလ အသီးသီးကုိ

၀ံသက်မ္းမ်ားက ေဖာ္ျပခ်က္အတုိင္းသာ အမွန္ဟု လက္ခံထားရျခင္း ျဖစ္သည္။

ဤသုိ႔သံသယျဖစ္ဖြယ္ မွန္းဆထားခ်က္မ်ားေၾကာင္႔

ဗုုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳခ်ိန္ ကာလသည္ ခရစ္ၾကဳိႏွစ္ (၄၇၇) မွ (၄၈၆/၄၈၇) အတြင္း

တစ္ႏွစ္ႏွစ္ ျဖစ္ႏုိင္ဖြယ္ ရွိေပသည္။

၀ံသက်မ္းမ်ားႏွင္႔ ဂရိမွတ္တမ္းမ်ားကုိ အေျခခံျပီး၊ မွန္းဆတြက္ခ်က္ထားေသာ

အထက္ပါ တြက္နည္းအျပင္ အျခားတြက္ခ်က္နည္းမ်ားလည္း ရွိေပေသးသည္။


အျခားတြက္ခ်က္နည္း တစ္ရပ္မွာ

ဇိန၀ါဒီ(Jains)တုိ႔၏အစဥ္လာမွတ္သားထားခ်က္မ်ားကုိ အေျခခံသည္

ဇိန၀ါဒီ (Jains) တုိ႔၏ အစဥ္လာ၌ ဗုဒၶ ႏွင္႔ ေခတ္ျပဳိင္ မဂဓဘုရင္ ဗိဗၼိသာရ မွစျပီး၊

အေသာကတုိင္ေအာင္ မဂဓဘုရင္အဆက္ဆက္၏ စာရင္းကုိ ေဖာ္ျပထားသည္။

၀ံသက်မ္းမ်ားအရ ဗိဗၼိသာရ ႏွင္႔ အေသာက၏ၾကားတြင္ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင္႔

ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ရာခန္႔ ၾကာသည္ဟု ယူဆႏုိင္ေသာ္လည္း ဇိန၀ါဒီ (Jains) တုိ႔၏

အစဥ္လာအရမူ ႏွစ္ေပါင္း (၁၀၀) မွ်သာ ၾကာသည္ဟု ဆုိသည္။


ဤအဆုိကုိ အေျခခံထားျပီး တြက္ခ်က္ပါက ခရစ္ၾကဳိႏွစ္ (၃၈၆) ခန္႔တြင္

ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳခဲ႔သည္ဟု မွတ္ယူဖြယ္ ရွိေပသည္။


ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ႔၏ အလိုအရ လက္ရွိသုံးစြဲေနေသာ ျမန္မာတုိ႔၏

ေကာဇာသကၠရာစ္သည္ ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံေသာႏွစ္ကုိ အေျခခံကာ

စတင္ေရတြက္လာျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆုိသည္။

ဤသုိ႔ေသာ သာသနာႏွစ္ တေျပးညီေရတြက္ခဲ႔ရာမွ


သေရေခတၱရာျပည္၊ သုမုႏၵရီမင္း လက္ထက္တြင္

ေဒါေဒါရသ ကိန္းအရ ႏွစ္ေပါင္း (၆၂၂) ကုိ ျဖဳိခဲ႔သည္။


ပုဂံပုပၸါးေစာရဟန္းမင္း လက္ထက္တြင္ ခဆပဥၹ ကိန္းအရ

ႏွစ္ေပါင္း (၅၆၀) ကုိ ျဖဳိခဲ႔သည္။


ႏွစ္ရပ္ေပါင္း (၁၁၈၂) ႏွစ္ ျဖဳိခဲ႔သည္။

ဤနည္းအရ တြက္ခ်က္ေသာ္

လက္ရွိျမန္မာေကာဇာသကၠရာဇ္ (၁၃၇၂ ခရစ္ 2010) သည္

သာသနာသကၠရာဇ္အားျဖင္႔ (၁၃၇၂+၁၁၈၂) = ၂၅၅၄ ခုႏွစ္ျဖစ္သည္။

ထုိတြက္ခ်က္နည္းအရ ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳေသာႏွစ္ကုိ

ကမၻာသုံးျပကၡဒိန္ႏွစ္အျဖစ္ ျပန္လည္ရွာေဖြေသာ္

(၂၅၅၄-၂၀၁၀) ခရစ္ၾကဳိႏွစ္ ၅၄၄ ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရေပမည္။


ဤနည္းျဖင္႔ ဗုဒၶဖြါးျမင္ရာကာလသည္

ခရစ္ၾကဳိႏွစ္ (၅၄၄+၈၀) = ၆၂၄ ျဖစ္ဖြယ္ရွိေပသည္။


ဤနည္းျဖင္႔ ဗုဒၶပြင္႔ေပၚရာကာလကုိ နည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင္႔ တြက္ဆၾကသည္။

အၾကမ္းအာျဖင္႔မူ၊ ခရစ္ၾကဳိႏွစ္ ( ၆ ) ရာစုသည္ မဇၥ်ိမေဒသ၌

ဗုုဒၶဘာသာ သာသနာစတင္ထြန္းကားရာ ကာလျဖစ္သည္ဟု မွတ္ယူဖြယ္ ရွိေလသည္။