ANC (Antenatal Care) ကုိယ္၀န္ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း

ဆရာရွင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္မ်ား သိသင့္ေသာ လိုက္နာရမည့္အခ်က္မ်ားကို ေဖာ္ျပေပးပါရွင့္။ ေဖာလစ္အက္စစ္ အျပင္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အားေဆးမ်ားကို ကိုယ္၀န္ဘယ္ႏွစ္ပတ္တြင္ စေသာက္လို႔ရပါလဲ။ ကိုယ္၀န္ 10 ပတ္ခန္႔တြင္ scan ရိုက္လို႔ရပါသလား။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ျမန္မာ website e-book မ်ားကိုလည္း ေဖာ္ျပေပးပါ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ အမိေျမရဲ႕အေ၀းမွာ ေရာက္ေနလို႔ ဆရာတို႔ကိုပဲ အားကိုးပါတယ္။

ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီးေတြ သိေစဘို႔ ဘာသာျပန္ျပီး၊ တင္ေပးၾကတာ အမ်ားၾကီး ရွိေနပါျပီ။ http://yamuna-clinic-delhi.blogspot.com/ နဲ႔ http://dts-medicaleducation.blogspot.com/ ထဲမွာလဲ စံုသေလာက္ ပါေနပါတယ္။ တိုက္ရိုက္လဲ ေမးႏိုင္ပါတယ္။ တျခားဆရာ-ဆရာမေတြ တင္ေပးတာေတြလဲ မနည္းပါ။ ကုိယ္၀န္ေဆာင္ေတြအတြက္ လုပ္ေပးရတာ အသက္ႏွစ္ေခ်ာင္း၊ ကုသိုယ္ ၂ ဆရတယ္ မဟုတ္လား။

ကုိယ္၀န္ေဆာင္ျပီဆိုတာနဲ႔ က်န္းမာေရးအသိနဲ႔ယွဥ္ျပီး လုပ္စရာေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ ကုိယ္၀န္ကို အပ္ပါ။ သြားျပီး ေမြးဖြါးမယ္လို႔ ရည္ရြယ္တဲ့ ေဆးခန္း၊ ေမြးခန္း၊ ေဆးရံုေတြမွာ အပ္တာက ပိုေကာင္းတယ္။ ANC (Antenatal Care) ေခၚတဲ့ ကုိယ္၀န္ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းမွာ ဘာေတြလုပ္ရမယ္ဆိုတာ တိတိက်က် ရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ အေသးစိတ္ လုပ္ပါလိမ့္မယ္။ အေသး မစိတ္ႏိုင္ရင္လဲ အစိုးရိမ္ မၾကီးပါနဲ႔။ ေတာနယ္ေတြမွာ လက္သည္ေတာင္မပါဘဲ ေမြးႏိုင္ၾကေသးတယ္။ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ အေတာ္ေတာ့ မတူၾကဘူး။

ANC ဆိုတာ မိခင္ေလာင္းရဲ႕ ကုိယ္က်န္းမာေရး၊ စိတ္ခ်မ္းသာေရးအျပင္၊ ကေလးအတြက္ပါ လိုတာေတြကို စစ္ေဆး၊ ေဆာင္ရြက္ေပးတာပါ။ အရင္ဆံုး ကိုယ္၀န္ရွိေနတာ ေသျခာေအာင္လုပ္တာနဲ႔ စပါတယ္။ သေႏၶစတည္ျပီး၊ ၂ ပါတ္ဆိုရင္ ဆီးစစ္လို႔ရျပီ။ တခ်ိဳ႕နည္းေတြက ဒီထက္ေတာင္ ေစာျပီး စမ္းလို႔ရေသးတယ္။ စိတ္၀င္စားဘို႔ေကာင္းတာက ဒီနည္းဟာ သေႏၶသားရွိ-မရွိစမ္းတာ မဟုတ္ဘဲ၊ အခ်င္း ျဖစ္ေနျပီ ဆိုတာကို စမ္းတာျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုး ရာသီလာခဲ့တဲ့လက ပဌမဆံုး ေသြးဆင္းတဲ့ရက္ကို မွတ္ပါ။ LMP ေခၚတယ္။ ဒီရက္ထဲကို ၉ လ နဲ႔ ၇ ရက္ ထည့္ေပါင္းတာနဲ႔ EDD ေမြးမဲ့ရက္ကို တြက္ယူႏိုင္တယ္။ ေပ်ာ္စရာ တမ်ိဳးေပါ့။ Ultrasound လုပ္ရင္ေတာ့ Report မွာ ကိုယ္၀န္က Weeks ဘယ္ေလာက္ နဲ႔ Days ဘယ္ေလာက္ရွိျပီလို႔ ေရးၾကတယ္။ သြားရိုက္တဲ့ ရက္ထဲကေန အဲဒါကို ျပန္ႏုတ္ေတာ့ ကိုယ္၀န္စရွိတဲ့ရက္ LMP ကို ရတယ္။ Week ကို (၄ ပါတ္ ၁ လ) လျပန္ ဖြဲ႔ျပီးမွ အေပါင္း-အႏုတ္ လုပ္ရတယ္။ အလုပ္သင္ ဆရာမေတြအတြက္ေတာ့ သခ်ၤာပညာ စမ္းသလိုဘဲ။ သူတို႔ချမာ အေတာ္ ေခါင္းရႈတ္ၾကရွာတယ္။ ကိုယ့္မွတ္ရက္နဲ႔ တြက္တာနဲ႔ (အာလ္ထြာ-ေဆာင္း) ရက္နဲ႔ တြက္တာ မတူျဖစ္ေနတတ္တယ္။ ကိစၥမရွိဘူး။ ဘယ္လိုတြက္တြက္ ေရွ႕ ၂ ပါတ္၊ ေနာက္ ၂ ပါတ္ လြဲတတ္တယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ ဒုကၡသည္ေဆးခန္းေလးမွာ ၁၂၁ ေယာက္ ေမြးတဲ့အထဲက ရက္အတိအက် ေမြးသြားတာ ၃ ေယာက္နဲ႔ ၁ ရက္ထဲကပ္လြဲတာ ၄ ေယာက္သာ ရွိတယ္။

ကိုယ္၀န္အပ္ျပီး ေနာက္ဘယ္ေတာ့ ျပန္လာေနရမလဲဆိုတာက ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ကုိယ္၀န္ ၉ လကုိ ၃ ပိုင္းျခားျပီး၊ ပဌမ ၃ လမွာ ၁ လ ၁ ခါ၊ ဒုတိယ ၃ လမွာ ၂ ပါတ္ ၁ ခါ၊ ေနာက္ဆံုး ၃ လမွာ ၁ ပါတ္ ၁ ခါ ေခၚေလ့ ရွိတယ္။ ထူးျခားရင္လဲ အခ်ိန္မေရြး လာဘို႔မွာတယ္။ ထူးတယ္ဆိုတာေတြက ကုိယ္၀န္ႏုခ်ိန္မွာ ဆီးေအာင့္တတ္တယ္။ ပ်က္က်တတ္တယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စ လကၡဏာေတြ ဆိုးတာျဖစ္တတ္တယ္။ ေသြဖိအား အထက္က ၁၀၀ မျပည့္ရင္ ဗီတာမင္ပါတဲ့ Drip သြင္းတာ ေကာင္းတယ္။ ကိုယ္၀န္ေနာက္ပိုင္းမွာ ေစာေမြးတာ၊ ခါးနာတာ၊ တမ်ိဳးမ်ိဳး (အရည္၊ ေသြး) ဆင္းတာ စသျဖင့္ ျဖစ္တတ္တယ္။

ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အားေဆးေတြကို ေစာျပီးေသာက္ႏိုင္ေလ ေကာင္းေလပါ။ ဒါေပမဲ့ ကုိယ္၀န္ရင့္လာရင္ ပိုလိုလာတယ္။ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း ေယာက္်ားေတြထက္ ပိုလိုတာက သိတဲ့အတိုင္း သံဓါတ္နဲ႔ ေဖါလစ္အက္စစ္ ျဖစ္တယ္။ လူတိုင္း ေသာက္ရင္ ေကာင္းတဲ့ ဗီတာမင္ ဘီ အျပင္ေပါ့။ ထပ္လိုေသးတာက (ကယ္လ္စီယံ)။ ေဆးကုပၼဏီေတြကလဲ ေရာင္းေကာင္းေအာင္ ေဆးအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေၾကာ္ညာေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ထုတ္တယ္။ သံဓါတ္ေဆးကို ျမန္မာျပည္မွာ (ယူနီဆက္ပ္) ကေန အလကား ေ၀တယ္။ တကမၻာလံုး ေ၀ရတာမို႔ ေစ်းခ်ိဳခ်ိဳ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ရတယ္။ ဗူးခြံရိုးရိုး၊ ေဆးကို သၾကားအုပ္ မထားတာမ်ိဳး။ သံေခ်းနံ႔ေတာ့ ရတာေပါ့။ အမွန္က ေကာင္းပါတယ္။ “ေထာပတ္ေကာင္း စေလာင္းႏွင့္တည္” ဆိုသလို အေကာင္းကုိ ဘာနဲ႔ ထည့္ထည့္ ေကာင္းတာဘဲေပါ့။ သံဓါတ္ကို ေဆးရည္လုပ္၊ ဗူးလွလွနဲ႔ထည့္ ေရာင္းေတာ့ ေစ်းၾကီးသြားေရာ။

တခါတည္းျပီးေအာင္ သံဓါတ္ေရာ၊ ဗီတာမင္ပါ ေရာထုတ္တာလဲ အၾကံေကာင္းပါတယ္။ ဗီတာမင္ ဘီ နဲ႔ စီ ေရာေလ့ရွိတယ္။ အခုထုတ္ေသးလား မသိဘူး။ BPI ကေန Furamin BC ထုတ္တယ္။ Prenatal capsule ဆိုျပီးလဲ ထုတ္တယ္။ ဘယ္ေဆးမဆို ထုတ္လုပ္တဲ့ ေဆးကုပၼဏီနာမည္ရွိတာကို ေရြးေစခ်င္တယ္။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြက လူလည္ၾကီးမ်ားဟာ နာမည္ရွိျပီးသား ေဆးေတြကို ပံုမွားရိုက္ေနၾကတယ္။ ကိုယ့္တိုင္းျပည္က ညံ့ေနေသးေတာ့ ခံေနၾကရတာေပါ့ဗ်ာ။

သံဓါတ္က ၀မ္းခ်ဳပ္ေစတတ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေသာက္ရမွာပါ။ ၀မ္းခ်ဳပ္ရင္ တျခား၀မ္းႏုတ္ေဆးေတြထက္ ၀မ္းေျပာ့ေဆးမ်ိဳးက ပိုသင့္တယ္။ Milk/Cream of Magnesia ဆိုတာ ဇြန္းၾကီး ၂ ဇြန္း၊ ညမအိပ္ခင္ ေသာက္ရတယ္။ ေရ၊ အရည္ မ်ားမ်ား ေသာက္။ အသီးအရြက္၊ အသီးအႏွံ မ်ားမ်ားစားေပးပါ။ မန္က်ီးမွည့္ေဖ်ာ္ရည္၊ သေဘၤာသီးမွည့္ မွီ၀ဲပါ။ မိခင္ေလာင္း တဦးခ်င္း မတူတာေတြလဲ ရွိတတ္ေသးတယ္။ သူမ်ားထက္ ဗီတာမင္ ဘီ ၁၊ ၂၊ ေအ နည္းေနတာ။ ေနာက္ တျခားေရာဂါ တခုခု ရွိေနတာ။ ေသြးတိုး၊ ႏွလံုး၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ပန္းနာ စသျဖင့္ေပါ့။ သံဓါတ္နည္းလြန္းေနရင္၊ ပါးစပ္က မေသာက္ခ်င္ရင္၊ သံဓါတ္ ထိုးေဆး ထိုးပါ။ နားလည္တဲ့သူက ထိုးပါေစ။ ဒီေဆးက အပ္မေသး-မတိုတာနဲ႔ တင္ပါးမွာ ခပ္နက္နက္ထိုး၊ ေဆးသြင္းျပီး အပ္ျပန္ႏုတ္ရင္ ေစာင္းႏုတ္ရတယ္။ မေျခရဘူး။ ေဆးထိုးတဲ့ေနရာ မဲသြားမွာစိုးလို႔။

ဗိုက္လာအပ္ရင္ လုပ္ေပးမွာေလးေတြ ေျပာပါအံုးမယ္။ အေထြေထြ စစ္ေဆးျခင္းဆိုတဲ့ ကုိယ္အေလးခ်ိန္၊ အရပ္၊ ေသြးဖိအား တိုင္းတာေတြနဲ႔ ႏွလံုး၊ အဆုပ္ နားေထာင္တာေတြ လုပ္ပါမယ္။ သိတဲ့အတိုင္း အရပ္ပုရင္ ခက္တတ္တယ္။ သိပ္မစိုးရိမ္နဲ႔ အရပ္မရွည္၊ အသက္ငယ္ငယ္နဲ႔ လြယ္လြယ္ ေမြးတာေတြ ရွိတာဘဲ။ ကုိယ္၀န္ရင့္လာလို႔ Doppler နဲ႔ စမ္းရင္ ေမြးလာမဲ့ သူ႔ကေလး ႏွလံုးခုန္သံကို ၾကားရလို႔ မိခင္ေလာင္းမွာ ပီတိေတြျဖာေနတာ သိပ္သေဘာက်ဘို႔ ေကာင္းလွတယ္။

ေသျခာေပါက္ ဗိုက္စမ္းေပးမယ္။ ဆီးစပ္ရိုး အထက္မွာ စျပီး စမ္းလို႔ရရင္ ကုိယ္၀န္က ၁၂ ပါတ္ရွိေနျပီ။ ခ်က္ေအာက္နားဆို ၂၀ ပါတ္၊ ခ်က္အထက္နားရွိေနရင္ ၂၂ ပါတ္။ ရင္ေခါင္းဆိုက္တယ္လို႔ေခၚၾကတဲ့ အျမင့္ဆံုးဆိုတာ ၃၈ ပါတ္။ ေမြးမွာက ၄၀ ပါတ္။ ကေလးေခါင္းက ေအာက္ဆင္းလာလို႔ နိမ့္သြားတာပါ။ ၂၀ ပါတ္ဆိုရင္ ကေလးလႈတ္တာ သိမယ္။ မၾကာခင္ အဲဒီ ပုဂၢိဳလ္ေလးက မေအဗိုက္ကို ကန္အံုးမယ္။ ကုိယ့္ကေလးေၾကာင့္ နာရတာကို ျပံဳးေနတတ္တာ မိခင္ေမတၱာ။

ေသြးစစ္တာမွာ A, B, AB, O ေသြးအုပ္စု၊ Rh factor နဲ႔ Hb ျဖစ္တယ္။ မိခင္က Rh-negative ျဖစ္ေနရင္ ကေလးနဲ႔ သင့္-မသင့္ စစ္ရပါမယ္။ ေသြးအား နည္းေန-မေနဆိုတာ Hb အနည္းအမ်ားနဲ႔ သိေစတယ္။ VDRL for Syphilis ဆစ္ဖလစ္၊ Hepatitis B ဘီပိုး နဲ႔ HIV ရွိ-မရွိေတြလဲ စမ္းရမယ္။ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာ German measles ကိုလည္း စစ္တယ္။

ဆီးစစ္တာက ၂ မ်ိဳးပါ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စမွာ ဆီးထဲ Albumin ပါေနတတ္တယ္။ ဆီးလမ္းပိုး၀င္ရင္လဲ ပါတယ္။ ေဆးေသာက္ ေပ်ာက္တာပါ။ ဆီးခ်ိဳရွိ-မရွိ စမ္းရေသးတယ္။ ဆီးခ်ိဳရင္ ကေလးထြားတတ္တယ္။

Ultrasound Scan ကို ကိုယ္၀န္ႏုတံုး ၁ ခါနဲ႔ ရင့္ေတာ့ ၁ ခါ ရိုက္တာ ေကာင္းတယ္။ အစားအမ်ားၾကီး မစားဘဲ၊ ေရအမ်ားၾကီး ေသာက္သြားပါ။ ေအာက္ပိုင္း အ၀တ္အစား ခြ်တ္လို႔ လြယ္တာ ၀တ္သြားပါ။ ကိုယ္၀န္ရွိတာကို ၅ ပါတ္ ကတည္းက Scan မွာ သိႏိုင္ျပီ။ ၇ ပါတ္မွာ ႏွလံုးအလုပ္လုပ္ေနတာ ေသျခာျပီ။ ၅ လ (၂၀ ပါတ္)က်မွ ကေလးအဂၤါ ခ်ိဳ႔ယြင္းမႈ ရွိ-မရွိကုိ စစ္ေဆးတာ ေကာင္းတယ္။ ေနာက္ သိခ်င္တာက သားအိမ္ထဲ မဟုတ္ဘဲ သေႏၶတည္ေနတာလား။ ကိုယ္၀န္ ၆ ပါတ္ကတည္းက သိႏိုင္တယ္။ အမႊာဆိုတာလဲ သိမယ္။ ေရမႊာရည္ အနည္း-အမ်ား၊ ေဒါင္လိုက္၊ ကန္႔လန္႔။

ကုိယ္၀န္ ေနာက္ပိုင္းမွ ရိုက္ရင္ အေရးၾကီးတဲ့အခ်က္ ၂ ခုသိမယ္။ အခ်င္းေနရာနဲ႔ ကေလးက ေျခကဖြါး ျဖစ္-မျဖစ္ သိဘို႔ ျဖစ္တယ္။ ၉၀% ေက်ာ္ ကိုယ္၀န္ေတြက ကေလးဟာ ေခါင္းက ေအာက္မွာ။ မဟုတ္ရင္ တင္ပါးဆံုျပဳေနတတ္တယ္။ ေစာေစာ ရိုက္တံုးက တင္ပါးဆံုျဖစ္ေနေပမဲ့ ကေလးဟာ သူ႔ဖါသာသူ လွည့္သြားတတ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ Scan ကို ေစာေစာရိုက္ထားရင္ ေနာက္ ထပ္ရိုက္တာ ေကာင္းတယ္။ တင္ပါးဆံုျပဳဆိုရင္ လွည့္ေပးဘို႔ လိုခ်င္လိုမယ္၊ ေမြးရင္လဲ ပိုျပီး ဂရူစိုက္ရမယ္။ ေနာက္တခ်က္က အခ်င္းဟာ ပံုမွန္ဆိုရင္ သားအိမ္အ၀နဲ႔ ေ၀းရတယ္။ နီးတာနဲ႔ ဖံုးေနတာဆိုရင္ ေသျခာေပါက္ ဗိုက္ခြဲ ေမြးရမယ္။ Scan ရဲ႕ေက်းဇူးဘဲ။

ကိုယ္၀န္ေဆာင္တံုး ATT ေမးခိုင္ကာကြယ္ေဆး ၂ ခါကို တခါနဲ႔တခါ ၁ လျခာျပီး ထိုးပါ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေနတံုး မေသာက္သင့္တဲ့ ေဆးေတြလဲရွိတယ္။

ေအာက္မွာ ေရးတာေတြက ေဆးခန္းအကူ ဆရာမေတြကို သင္ေပးရတာေတြပါ။ နားနားေနေန ဖတ္ၾကည့္ေပါ့။ အထဲက ရင္ေသြးကေလးလဲ နားေထာင္ေနလိမ့္မယ္။ နားနီးေတာ့ သူၾကီးလာရင္ ဆရာ၀န္ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္လာမွာေပါ့။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စ လကၡဏာမ်ား Morning sickness
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ၇ဝ-၈၅% ျဖစ္တတ္။ ပ်ိဳ႕-အန္ျခင္း၊ ရင္သားနာျခင္း၊ အစာအိမ္ျပႆနာေပးျခင္း၊ အားယုတ္ျခင္း၊ မၾကာခဏ ဆီးသြားျခင္း၊ ေမာပမ္းျခင္း၊ ေသြးအနည္းငယ္ ဆင္းျခင္း၊ ယခင္ကထက္ အားအင္ျပည့္၊ အေလးခ်ိန္ တိုးလာမည္။ အေနအထိုင္ ခက္ခဲလာမည္။ အေရျပားေျပာင္းလဲမႈမ်ားရွိမည္၊ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား ႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာလည္း ေျပာင္းလာသည္။

Hyperemesis Gravidarum ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ အလြန္အႀကြံ အန္ျခင္း။ ဆိုး႐ြားသည္။ ၾကာလ်င္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့၊ အာဟာရနည္း၊ ဓါတ္ဆား အခ်ိဳးအဆ ေျပာင္းလဲျခင္းတို႔ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ ကိုယ္ဝန္ ၈-၁၂ ပတ္မွာ အျဖစ္မ်ားသည္။ အနားယူပါ။ အစာကို နည္းနည္းႏွင့္ အႀကိမ္ခြဲစားပါ။ ပ႐ိုတင္းမ်ားမ်ား စားသင့္ၿပီး၊ အဆီႏွင့္အစပ္ ေလွ်ာ့သင့္သည္။ DNS/NS/RL သြင္းေပးဘို႔ လိုႏိုင္သည္။ ORS ေသာက္ပါ။ ဂလူးကို႔စ္၊ ဗီတာမင္ B 1, B 6, မဂၢနီဆီယမ္ ေပးရမည္။
အအန္သက္သာရန္ Doxylamine 10 mg ႏွင့္ Vitamin B6 10 mg ေရာေပးသင့္သည္။ Promethazine 12.5-25 mg ကို ၄ နာရီျခား၊ Prochlorperazine 25 mg ကို စအိုမွ ၁၂ နာရီျခားေပးႏိုင္သည္။ Meclizine, Dimenhydrinate, Metoclo-pramide တို႔ကိုလည္း ေပးႏိုင္သည္။ ဂ်င္း(ခ်င္း) Ginger capsules of 250 mg taken 4 QID လည္း ေကာင္းသည္။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ခံစားရမႈမ်ားအား ကုသေပးျခင္း
• ခါးနာျခင္း၊ အေနအထား ေျပာင္းေပးပါ။ ခြါျမင့္ဖိနပ္ မစီးရ။ အေလးအပင္မ မရ။ ခါးကုန္း၍မ မရ။ မလုပ္ရ။ ေျခေထာက္အား အျမင့္တြင္တင္၍ နားပါ။ ဒူးေကြး၍ ေဘးတဖက္ လွည့္အိပ္ပါ။ ေပါင္ျခားထဲ တခုခုခံထားပါ။ ခါးကို အပူ-အေအး တင္ေပးပါ။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။
• အသက္႐ွဴခက္ခဲျခင္း၊ ခါးမတ္မတ္ ထိုင္ပါ။ အိပ္လ်င္ ခပ္မတ္မတ္ အိပ္ပါ။ အသက္႐ွဴေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ပါ။
• ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ ေရ-အရည္မ်ားမ်ား ေသာက္ပါ။ အသီးအႏွံမ်ားမ်ား စားပါ။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။ လမ္းေလွ်ာက္ပါ။
• ႂကြက္သားနာျခင္း၊ (ကယ္လ္စီယမ္) ေဆးစားပါ။ လႈပ္ရွားလ်င္ သက္သက္သာသာလုပ္ပါ။
• အအိပ္ပ်က္ျခင္း၊ မအိပ္မီ ေရေႏြးျဖင့္ ေရခ်ိဳးပါ။ နားနားေနေနေန ထိုင္ပါ။
• အစာမေၾကျဖစ္ျခင္း၊ တေန႔ ၅-၆ ႀကိမ္ အစာနည္းနည္းခ်င္း စားပါ။ ေလထတတ္သည့္ အစားေရွာင္ပါ။ ဆိုဒါ-အင္တီအက္စစ္ေဆး မစားရ။ အစားစားစဥ္ ခပ္မတ္မတ္ထိုင္စားပါ။ စားၿပီးၿပီးခ်င္း မအိပ္ရ။ အစားစားၿပီး ၂ နာရီ အတြင္း ေလ့က်င့္ခန္းမလုပ္ရ။
• ပ်ိဳ႔-အန္ျခင္း၊ အိပ္ရာထ ထခ်င္း ဘီစကစ္။ ေပါင္မံု႔ကင္စားပါ။ အိပ္ရာထလ်င္ ခ်က္ခ်င္း အိပ္ရာကမဆင္းရ။ မႀကိဳက္သည့္ အနံ႔အသက္ ေရွာင္ပါ။ အန္တာမ်ားက ဆရာဝန္ျပပါ။
• Varicose veins ေသြးျပန္ေၾကာထံုးျခင္း၊ ေျခေထာက္ ျမွင့္ထားပါ။ လွဲေနပါ။ အၾကာႀကီး မရပ္-မသြားရ။ ေျခအိပ္-ဖိနပ္ အၾကပ္ မစီးရ။ အထူးလုပ္သားသည့္ ေျခအိပ္သံုးပါ။ အျမဲထိုင္မေနရ။
• ေဖါေရာင္ျခင္း၊ ေျခေထာက္ ျမွင့္ထားပါ။ ဘယ္ဘက္ေစာင္း အိပ္ပါ။ ဆားေလွ်ာ့စားပါ။
• ရင္သား ႀကီးထြားလာမည္၊ နာမည္၊ တင္းမည္။ Nipple ထိပ္ဖ်ား အေရာင္ ရင့္လာမည္။ ထိပ္ဖ်ားဝင္ေနပါက ဆြဲထုတ္ေပးပါ။ ေရခ်ိဳးစဥ္ ႏို႔ထိပ္ဝကို သန္႔ရွင္းေပးပါ။ Areola ေခၚ ႏို႔သီးေဘးမွ အေရာင္ညိဳအဝိုင္းတြင္ ဘဲ-ငန္း အေရျပားလို အသီးလံုးေလးမ်ား ေပၚလာမည္။ ရင္သားတြင္ အလံုး-အႀကိတ္ ရွိ-မရွိ စစ္ေဆးပါ။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ Antenatal Care (ANC) Prenatal care
မိခင္ေလာင္းတိုင္းအား သာမန္အားျဖင့္ ရက္သတၲ ၄ ပါတ္မွ ၂၈ ပါတ္ အတြင္း တလတႀကိမ္။ ၂၈ ပါတ္ မွ ၃၆ ပါတ္ အတြင္း တလ ၂ ႀကိမ္၊ ၃၆ ပါတ္ မွ ေမြးသည္အထိ တပါတ္တႀကိမ္၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း ANC လုပ္ေပးရ မည္။ ကိုယ္ဝန္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အသိပညာေပးရမည္။ Body weight အေလးခ်ိန္၊ Blood pressure ေသြးဖိအား တိုင္းပါ။ ကေလးအေနအထားႏွင့္ ႀကီးထြားမႈမ်ား မွတ္တမ္းတင္ပါ။ ကေလးႏွလံုးခုန္သံ။ Fetal Heart Sound (FHS) နားေထာင္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ အားေဆးမ်ားေပးပါ။ ဆီး၊ ေသြး၊ စစ္ပါ။

ANC မွတ္တမ္းတင္ျခင္း။ ကိုယ္ဝန္ရွိဘူးသမွ် အေရအတြက္ကို G ဟု၎၊ အရွင္ေမြးသမွ်ကို P ဟု၎ ေရးမွတ္ရသည္။ Primigravida သားဦး ကိုယ္ဝန္ကုိ G 1 ဟု မွတ္ၿပီး၊ ေနာက္ကုိယ္ဝန္တိုင္းကို G 1, G 2 စသည္ ေခၚသြားသည္။ တခါမွ မေမြးဖူးလ်င္ P 0 ဟုမွတ္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ရွိတိုင္း ကေလးအေကာင္း ေမြးခ်င္မွေမြးမည္။ ပ်က္တတ္သည္။ ကိုယ္ဝန္ပ်က္သည့္ အေရအတြက္ကို P ၏ ေနာက္က အေပါင္းလကၡဏာျဖင့္ ေရးသည္။ ဥပမာ G 3, P 1+1 ဆိုသည္မွာ တတိယကိုယ္ဝန္ ရွိၿပီး၊ ၁ ခါ အေကာင္းေမြး၍ ၁ ခါ ကိုယ္ဝန္ပ်က္ဘူး။

ေနာက္ဆံုးရာသီေပၚခဲ့သည့္ေန႔ Last Menstrual Period (LMP) ေနာက္ဆံုး ေသြးဆင္းေသာလတြင္ ပဌမဆံုး စလာသည့္ ေန႔ကိုယူပါ။ ေမြးဖြားမည့္ရက္ Expected Due Date (EDD) တြက္ပါ။ LMP ထဲသို႔ ၉ လႏွင့္ ၇ ရက္ ေပါင္းထည့္ပါက EDD ရသည္။ EDD ၏ ေရွ႔-ေနာက္ ၂ ပါတ္အတြင္း ေမြးႏိုင္သည္။ သာမန္အားျဖင့္ ေနာက္ဆံုး ရာသီေပၚအၿပီး ရက္ေပါင္း ၂၈ဝ သို႔မဟုတ္ ရက္သတၲပါတ္ ၄ဝ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ (၃၇-၄၂) ပါတ္လည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ မွတ္တမ္း ေရး မွတ္ရာတြင္ ၁ ပါတ္ = ၇ ရက္၊ တလ = ၄ ပါတ္၊ တလ = ၃ဝ ရက္၊ ျဖင့္သာ တြက္ယူပါ။

ဓါတ္ခြဲစမ္းသပ္ျခင္းမ်ား
ေအာက္ပါတို႔ကို ကုိယ္ဝန္ေဆာင္အားလံုး စစ္ေဆးရမည္။
• Blood grouping (A, B, AB, or O)
• Rh factor
• Hemoglobin (Hb)
• Hepatitis B virus
• Urine Sugar
• Urine Albumin
• (STDs, STIs) VDRL
• Ultrasound

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ေပးရမည့္ ေဆးမ်ား
Anti Tetanus Toxoid (ATT) တလျခားၿပီး၊ မေမြးမီ ၂ ခါထိုးၿပီး ျဖစ္ေစရမည္။ Iron သံဓါတ္၊ Folic acid ေဖါလစ္-အက္စစ္၊ ဗီတာမင္ ဘီအုပ္စု၊ Calcium ကယ္လ္စီယမ္၊ ဗီတာမင္ B 12

ဘာ့ေၾကာင့္ အေလးခ်ိန္ တိုးလာသသနည္း
မိခင္၏အာဟာရမ်ား = ၇ ေပါင္
တိုးလာေသာအေရ၏အေလးခ်ိန္ = ၄ ေပါင္
တိုးလာေသာေသြး၏အေလးခ်ိန္ = ၄ ေပါင္
တိုးလာေသာႏို႔ = ၂ ေပါင္
ႀကီးလာေသာသားအိမ္ = ၂ ေပါင္
ကေလး၏အေလးခ်ိန္ = ၇႔၅ ေပါင္
ေရႁမႊာေရ = ၂ ေပါင္
အခ်င္း၏အေလးခ်ိန္ = ၁႔၅ ေပါင္
စုစုေပါင္း တိုးသည့္အေလးခ်ိန္ = ၃ဝ ေပါင္

ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ မေသာက္သင့္တဲ့ေဆးမ်ား။
Arbor vitae, Beth root, Black cohosh, Blue cohosh, Cascara, Chaste tree berry, Chinese angelica (Dong Quai), Cinchona, Cotton root bark, Feverfew, Ginseng, Golden seal, Juniper, Kava kava, Licorice, Meadow saffron, Pennyroyal, Poke root, Rue, Sage, ေပြးကိုင္း Senna, Tansy, White peony, Wormwood, Yarrow, Yellow dock, Vitamin A (large doses)
၀က္ျခံေပ်ာက္ေဆး၊ Isotretinoin (Accutane) and Etretinate (Tegison)
အတက္ေပ်ာက္ေဆး၊ Phenytoin (Dilantin) and Carbamezapine (Tegretol)
အမူးေပ်ာက္ေဆး၊ Ergotamine and Methysergide
အကိုက္အခဲ-အနာေပ်ာက္ေဆးမ်ား၊ Aspirin, ibuprofen, and other (NSAIDs)
ေသြးမခဲေဆးမ်ား၊ Anticoagulant drugs
ပဋိဇီဝေဆးမ်ား၊ Azithromycin, Zithromax, Zmax, Zathrin, Erythromycin, Clarithromycin
ဝမ္းပ်က္ျခင္း၊ ခရီးသြားဝမ္းပ်က္ျခင္း၊ ဝမ္းကိုက္ျခင္းအတြက္ေဆး၊ Furazolidone
အေရာင္ေလွ်ာ့၊ နီျခင္းကိုသက္သာ၊ (အလာဂ်ီ) ျဖစ္ျခင္းကို သက္သာေစသည့္ေဆး၊ Prednisolone


Ref;Dr. တင့္ေဆြ