ပညာရပ္ေတြကို စနစ္က်ေအာင္ အဆင့္တို႔၊ အမ်ိဳးအစားတို႔၊ စသျဖင့္ တိတိက်က် သတ္မွတ္ရတာမို႔ ကေလးေမြးဖြါးတာ ကိုလည္း ၃ ဆင့္ခြဲပါတယ္။
ပဌမအဆင့္ ဆိုတာက ေမြးခ်င္လို႔ ဗိုက္ စနာခ်ိန္ကေန သားအိမ္အဝ လံုးဝ က်ယ္လာတဲ့အထိကို ေခၚတယ္။ ေမြးခ်င္လို႔ ဗိုက္နာတယ္ဆိုတာ နာလိုက္ ရပ္လိုက္ျဖစ္တယ္၊ တိုးတိုး နာလာရမယ္၊ နာခ်ိန္ ၾကာလာျပီး၊ နားခ်ိန္ တိုတိုလာရတယ္။ အနာလဲ ပိုပိုလာရပါမယ္။ တကယ္ ဗိုက္နာတာကို လူနာ ေအာ္သံကို နားေထာင္ျပီး၊ ခန္႔မွန္းတာ မမွန္ပါ။ တခ်ိဳ႕က တကယ္မနာဘဲ ေအာ္တာမ်ိဳးလဲ ရွိတယ္။ ဗိုက္ေပၚ လက္တင္ထားျပီး စမ္းမွ ေသျခာတယ္။ သားအိမ္ၾကြက္သားေတြ ညွစ္လာရင္ စမ္းေနတဲ့လက္က တင္းလာတာကို သိသာတယ္။
သားဦးဆိုရင္ တကယ္ေမြးခ်င္လို႔ နာတာမဟုတ္ဘဲ နာတာမ်ိဳးကို အေမြးသင္တယ္လို႔ ေခၚတယ္။ လူေတြဟာ အမ်ိဳးသမီး ျဖစ္ျဖစ္၊ အမ်ိဳးသားျဖစ္ျဖစ္ အနာခံႏိုင္စြမ္း မတူၾကဘူး။ သားဖြါးခန္း အေတြ႔အၾကံဳအရ ကုလားေသြးစပ္သူမ်ား အနာ မခံႏိုင္ၾကပါ၊ အသားျဖဴသူေတြက သိပ္မေအာ္ၾကဘဲ၊ အသားမျဖဴ-မမဲသူေတြက အလယ္အလတ္ လိုက္တယ္။ သုေတသနေတာ့ မဟုတ္ပါ။
ကေလးဖြါးဘို႔ ေရာက္လာသူ မွန္သမွ်ကို ေရာဂါရာဇ၀င္ ေမးျပီးတာနဲ႔ ဝမ္းျခဴေပးရတယ္။ သန္႔ရွင္းေရးအတြက္သာမက အေမြးလဲ လြယ္ေစပါတယ္။ လူနာ လမ္းေလ်ာက္ႏိုင္ေနတံုး ဆီး အသြားခိုင္းျပီး၊ ေနာက္ပိုင္းၾကရင္ ဆီးျခဴေပးရတယ္။ ဆီးအိမ္နဲ႔ အစာေဟာင္းအိမ္ေတြ ျပားခ်ပ္ေနေလ ကေလးေမြးရ လြယ္ေလမို႔ပါ။
ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန သားအိမ္အ၀ အေျခအေနကို ေစာေစာပိုင္းမွာ ၁ နာရီ ၁ ခါ၊ နီးလာရင္ မၾကာမၾကာ စမ္းပါတယ္။ ပိတ္ထားတဲ့ ပါးစပ္လိုရွိေနခဲ့တဲ့ သားအိမ္အ၀က ေမြးေတာ့မယ္ဆိုတာနဲ႔ စိေနရာကေန ဟလာတယ္။ က်ယ္က်ယ္လာမယ္။ အတိအက် ေျပာရရင္ သားအိမ္ ႏႈတ္ခမ္းဟာ မာရာကေန ေျပာ့လာမယ္၊ ထူရာကေန ပါးလာမယ္၊ ရွည္ရာကေန တိုလာမယ္။ သားအိမ္အ၀က က်ယ္က်ယ္လာမယ္။
ပဌမဆင့္ဟာ သားဦးမွာ ၁၂-၁၆ နာရီ၊ ေနာက္ ကေလးေတြဆိုရင္ ၆-၈ နာရီ ၾကာတတ္တယ္။ ဒါက စာအုပ္အလိုအရပါ။ တကယ္တမ္း ေျပာရရင္ ဒီထက္ ျမန္တာ၊ ေစာတာေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ အေတာ္ကို မတူၾကပါ။ အစည္းအေ၀းနားတံုး ေမြးလူနာ ရွိလို႔ ေဆးခန္း ၀င္ၾကည့္ရင္း ေမြးေပးရတာမ်ိဳး ရွိသလို၊ ၃ ရက္လံုးလံုး မအိပ္မေန ေမြးေပးရတာမ်ိဳးလဲ ၾကံဳရတယ္။
သားအိမ္အဝ အျပည့္က်ယ္ခ်ိန္ကေန ကေလးေမြးၿပီးတဲ့အထိကို ဒုတိယအဆင့္ ေခၚပါတယ္။ အျပည့္ဆိုတာ ၁၀ စင္တီမီတာ ရွိတာကို ေျပာတာပါ။ ကေလး အခုကို ေမြးေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ လကၡဏာေပါင္း ၇ ခ်က္ရွိတယ္။ သားအိမ္အ၀ လံုး၀ပြင့္မယ္။ ေရျမႊာအိတ္ ေပါက္မယ္။ အက်ိအခြ်ဲ နဲ႔ ေသြးေရာျပီး ဆင္းမယ္။ (ရွိဳး) လို႔ေခၚတယ္။ ကေလးေခါင္းက မိခင္ရဲ႕ အစာေဟာင္းအိမ္ကို ဖိတိုးလို႔ ေမြးလူနာဟာ ဝမ္းသြားခ်င္စိတ္ ျဖစ္လာမယ္။ ဒါ့ကိုသိလို႔ ေစာေစာက ၀မ္းျခဴေပးထားတာပါ။ အဲဒီအခ်ိန္ ေရာက္ရင္ တားထားလို႔ေတာင္ မရဘဲ ညွစ္ခ်င္ လာလိမ့္မယ္။ ညွစ္ရင္ ကေလးေခါင္း တိုးလာတာမို႔ ေမြးလမ္းအ၀ကို ၾကည့္ရင္ အျပင္ကိုစူလာတာ ျမင္ရမယ္။ စအိုလည္း ၀ိုင္းလာမယ္။ ဒီ ၇ ခ်က္ မျပည့္စံုေသးလို႔ကေတာ့ မေမြးေသးပါ။
ကေလးဖြါးတာက ျဖစ္စဥ္ ၂ မ်ိဳးဟာ အခ်ိန္ကိုက္၊ ႏိုင္ငံေရးစကားနဲ႔ဆို “ဟန္ခ်က္ညီညီ” ျဖစ္တာမ်ိဳး ေျပာတာ။ သားအိမ္ ၾကြက္သားေတြ ညွစ္တာနဲ႔ သားအိမ္အ၀က က်ယ္လာရတာ ျဖစ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ လက္သည္ကေန ညွစ္အား ပိုေအာင္ ဗိုက္ကို တြန္းေပးတာလုပ္ရင္ တကယ္လို႔ သားအိမ္အ၀က မပြင့္ဘဲေနရင္၊ မေအေရာ၊ ကေလးပါ ဒုကၡေရာက္ေစမယ္။ တရားခံကို “လက္သည္” လို႔လဲ ေခၚတယ္ မဟုတ္ပါလား။
ေမြးကာနီး ေရႁမႊာ ေပါက္တယ္ ဆိုေပမဲ့၊ ကေလးေခါင္းထြက္မွ တခါတည္း ေပါက္တတ္တာလည္း ရွိတယ္။ မသိမသာ အိမ္မွာတင္ ေပါက္လာသူလဲ ရွိတယ္။ ေမြးေပးမဲ့ ဆရာ၀န္၊ ဆရာမ မ်က္ႏွာကို စင္ေအာင္ အရွိန္နဲ႔ ေပါက္တာမ်ိဳးလဲ ရွိတယ္။ ေရႁမႊာရည္က ၾကည္လင္ေနတာ ေကာင္းတယ္။ ေနာက္တာဟာ အနည္းနဲ႔အမ်ား ကေလး ဒုကၡေရာက္လို႔ပါ။ အထဲမွာ ကေလး ၀မ္းသြားတာမ်ိဳး ျဖစ္လို႔ ေရျမႊာရည္ ေနာက္ရတာ။ ေရသာသာ အေရာင္ကေန အ၀ါ၊ စိမ္း၀ါ၊ အစိမ္း၊ အစိမ္းပုတ္အထိ ျဖစ္တာမ်ိဳးက အဆိုး ပိုပိုလာတာကို ျပတယ္။
ကေလးဦးေခါင္းက မိခင္ရဲ႕ ေမြးလမ္း အေပါက္မွာ ထြက္ျပဴလာတာကို သရဖူေဆာင္းတယ္လို႔ ေခၚတယ္။ ေမြးလမ္းအဝ တဝႈိက္ ေရေႏြးဝတ္ကပ္ေပးရင္ ေသြးပိုေလွ်ာက္ေစလို႔ ေကာင္းတယ္။ တခ်ိဳ႕ သားဦးေတာင္မွ လမ္းေၾကာင္း ခ်ဲ႕စရာမလိုဘဲ ေမြးႏိုင္ေစတယ္။ လူနာ လမ္းမေလွ်ာက္ႏိုင္ေတာ့တာမို႔ လိုအပ္လ်င္ ဆီးျခဴေပးပါ။ သူ႔ကို အားေပးပါ။ ေရ-အရည္ အေသာက္ခိုင္းပါ။ ဗိုက္ မနာခ်ိန္မွာ အသက္ေကာင္းေကာင္း ႐ွဴဘို႔ေျပာပါ။ ညွစ္ရင္ အသံမထြက္ေစဘဲ ၀မ္းသြားသလို ညွစ္ဘို႔ သင္ေပးပါ။ ကေလးေမြးကာနီး မိခင္ေလာင္းေတြကို ေပးသင့္တဲ့ အားေဆးေဖ်ာ္ရည္ကို ေရေအး ၁ လီတာထဲမွာ ပ်ားရည္ ၁/၄ ခြက္၊ သံပုရာရည္ ၁/၃ ခြက္၊ ဆား ဇြန္းတ၀က္၊ (ကယ္လ္စီယံ) နဲ႔ (မဂၢနီဆီယန္) ၁ ျပားစီထည့္ ေဖ်ာ္ပါေလ။
ေခါင္းျပဴလာရင္ သားဖြါးဆရာမရဲ႕ လက္တဖက္က ထြက္လာေနတဲ့ ကေလးေခါင္းထိပ္ကို ေအာက္ဖက္ဆီ ဖိေပးၿပီး၊ ေနာက္တဖက္က ေမြးလမ္းအဝ ေအာက္ပိုင္းေနရာကို ကေလးေခါင္းကို ေနာက္-အထက္ဆီ ေခါင္းစြပ္ ခြ်တ္ေပးသလို တြန္းတင္ေပးပါ။ ကေလးေခါင္းဟာ ေမြးလမ္းအဝကေန ေရျပင္ညီ တန္းတန္း ထြက္လာတာ မဟုတ္ပါ။ ေအာက္ဆီကို ဦးတည္ၿပီး ေမြးလာတာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေမြးလမ္းေၾကာင္းက ထြက္ထြက္ခ်င္း ကေလးေခါင္းဟာ အေပၚကို ေကာ့တက္ လာပါမယ္။
ခ်က္ခ်င္း ကေလးရဲ႕ ႏွာေခါင္းနဲ႔ ပါးစပ္တို႔ကို သန္႔ရွင္းေပးပါ။ ခ်က္ႀကိဳးက လည္ပင္းမွာ ပတ္ေန-မေန စစ္ပါ။ ၄ ေယာက္ ၁ ေယာက္ ေလာက္မွာ ပါတ္ေနတတ္တယ္။ ျဖည္ေပးပါ။ ကေလးမ်က္ႏွာက တဖက္ဖက္ကို လည္လာလို႔ မိခင္ရဲ႕ ေပါင္တဖက္ကို မ်က္ႏွာမူ လာမယ္။ ေခါင္းထြက္ၿပီးရင္ အထဲမွာ ရွိေနသးတဲ့ ကေလးပခံုးႏွစ္ဖက္ဟာ အထက္-ေအာက္ အေနအထားအျဖစ္ ျပင္လာမယ္။ ေရွ႕ပခံုးက စေမြးပါမယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ အျမန္သြားလုပ္ရင္ စုတ္ျပဲတတ္တယ္။ မိခင္က ေနာက္တႀကိမ္ ညွစ္တာနဲ႔ ကေလးေခါင္းကို ေအာက္ဖက္ဆီကို နဲနဲဆြဲယူေပးပါ။ ေနာက္ပခံုး ေမြးေပးဘို႔ ကေလးကို အထက္ဆီ ပင့္တင္ေပးရမယ္။ “ေခါင္းတန္ ကိုယ္ဆန္႔” ကိုယ္ပိုင္းနဲ႔ ေျခေထာက္ေတြ အလိုလို ေမြးလာပါမယ္။
ကေလး ေခါင္းစ-ေျခဆံုး၊ ေျခစ-ေခါင္းဆံုး၊ ထြက္ၿပီးၿပီးခ်င္း၊ ခ်က္ႀကိဳးကို (စပန္႔ခ်္-ေဖါ့ဆက္ပ္) ၂ ေခ်ာင္းနဲ႔ ၁ လကၼျခာျပီး ညွပ္ပါ။ ကေလးဖက္မွာ ခ်က္ႀကိဳးကို ရွည္ႏိုင္သမွ် ရွည္ပါေစ။ (ေဖါ့ဆက္ပ္) ၂ ေခ်ာင္းအၾကားမွာ ကပ္ေၾကးနဲ႔ ျဖတ္ပါ။ ကေလး ငိုလာမွ ခ်က္ႀကိဳးျဖတ္တာ ပိုေကာင္းတယ္။ ပစၥည္းမွန္သမွ် ပိုးသန္႔ျပီးျဖစ္ပါေစ။ ကေလးေျခေထာက္ ႏွစ္ေခ်ာင္းကို ပူးျပီး လက္တဖက္တည္းနဲ႔ ကေလးကို ေဇာက္ထိုးေျမွာက္ျပီး ကိုင္ပါ။
က်န္းမာတဲ့ကေလး ေခါင္းထြက္တာနဲ႔ ငိုပါတယ္။ မငိုရင္ ငိုေအာင္လုပ္ရတယ္။ ကေလးေက်ာကို ပုတ္ေပးတာပါ။ အရပ္ေျပာနဲ႔ ေျပာရရင္ ကေလးကို မငိုငိုေအာင္ ရိုက္တာလို႔ ေျပာမယ္။ အမွန္က အသက္ရွဴေအာင္ အဆုပ္ရွိတဲ့ေနရာကို ဆြေပးတာပါ။ အထင္မမွားပါနဲ႔။
ကေလးကုိျပဳစုမဲ့သူက ကေလးကို သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ပါ။ ႏွာေခါင္းနဲ႔ပါစပ္ကို ပဌမလုပ္ပါ။ ခြ်ဲစုပ္တာနဲ႔ ခြ်ဲစုပ္ထုတ္ေပးပါ။ အသားေရာင္ ပန္းေရာင္ျဖစ္လာရင္ စိတ္ခ်ရပါျပီ။ အသက္မရွဴရင္ (စီပီအာရ္)လုပ္ပါ။ အသက္ရွဴေနျပီး ျပာေနေသးရင္ ေအာက္စီဂ်င္ရွိရင္ ေပးပါ။
ကေလး ထြက္ၿပီးေနာက္ အခ်င္းကို ထုတ္ေပးတဲ့အဆင့္ကို တတိယအဆင့္ေခၚတယ္။ သားဦးနဲ႔ ေမြးဖူးသူမ်ားအၾကား အခ်ိန္ကြာျခားျခင္း မရွိပါ။ ၅ မိနစ္ကေန နာရီ၀က္ ၾကာႏိုင္တယ္။ ၾကာေလေလ ေသြးထြက္ မ်ားေလေလ ျဖစ္တယ္။ အခ်င္းခ်ေပးေနတံုး အကူတေယာက္က လက္တဖက္နဲ႔ မိခင္ရဲ႕ ဆီးစပ္ေနရာမွာ သားအိမ္ကို ထိန္းထားေပးထားျပီး က်န္လက္တဖက္က သားအိမ္ထိပ္ေနရာကို ေအာက္ဆီ ပြတ္ေျခေပးပါ။ ေမြးေပးသူက ခ်က္ႀကိဳးကို အားမသံုးဘဲ ခပ္တင္းတင္းေလး ဆြဲထားပါ။ လိုအပ္ရင္ လက္ထည့္ျပီး ဆြဲထုတ္ေပးရတတ္ပါတယ္။ ေမြးျပီးေနာက္ ေသြးဆင္းတာ သက္သာေအာင္ Ergometrine ထိုးေပးရင္ ၆-၇ မိနစ္ အတြင္း၊ Oxytocin 10 Units ထိုးရင္ ၂႕၅ မိနစ္အတြင္း သက္ေရာက္ပါမယ္။
ကေလးခ်က္ကေန ခ်က္ႀကိဳး မျဖတ္ခင္ ခ်က္ႀကိဳးထဲက ေသြးေတြကို ကေလးဆီ ေရာက္ေအာင္ ဆြဲသြင္းၿပီးမွ ျဖတ္ပါ။ ေသြး ၅ စီစီေလာက္ ပိုရတာကိုက ကေလးအတြက္ မနည္းပါ။ ခ်က္ကို အရက္ျပန္၊ အိုင္အိုဒင္း ၁-၂% ထည့္ေပးပါ။ ေျခာက္ေအာင္ ထားရင္ ခ်က္ျမန္ျမန္ ေႂကြတယ္။ ခ်က္မေႂကြမခ်င္း ကေလးကို ေရပတ္တိုက္ေပးတာက အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။
ကုတင္ေပၚက ကေလးငိုသံ နားေထာင္ရင္း ပီတိျဖစ္ေနသူကုိ “ကေလးအေမ ေနေကာင္းတယ္ေနာ္” လို႔ ေမးလိုက္ပါေလ။ ေဆးေက်ာင္း၊ ေဆးရံုေတြမွာ အျပိဳင္ေျပာေလ့ရွိတယ္။ လာတံုးကေတာ့ သူ႔ဖါသာ လမ္းေလ်ာက္လာတာ ေဆးရံုကလဲ ဆင္းေရာ ဂ်ိဳင္းေထာက္နဲ႔ဆိုျပီး၊ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ေတြကို ေျပာင္ၾကတယ္။ မရွဴႏိုင္ မကယ္ႏိုင္ ေရာက္လာသူကို ေဆးတလံုး ထိုးေပးတာနဲ႔ ေၾကာ့ျပီး၊ ျပန္သြားတယ္လို႔ သမားေတာ္ေတြက ေျပာတယ္။ လာတံုးကေတာ့ တေယာက္ထဲ ျပန္ေတာ့ ႏွစ္ေယာက္လို႔ ၾကြားႏိုင္တာကေတာ့ သားဖြါးခန္းက ျဖစ္ပါတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
ပဌမအဆင့္ ဆိုတာက ေမြးခ်င္လို႔ ဗိုက္ စနာခ်ိန္ကေန သားအိမ္အဝ လံုးဝ က်ယ္လာတဲ့အထိကို ေခၚတယ္။ ေမြးခ်င္လို႔ ဗိုက္နာတယ္ဆိုတာ နာလိုက္ ရပ္လိုက္ျဖစ္တယ္၊ တိုးတိုး နာလာရမယ္၊ နာခ်ိန္ ၾကာလာျပီး၊ နားခ်ိန္ တိုတိုလာရတယ္။ အနာလဲ ပိုပိုလာရပါမယ္။ တကယ္ ဗိုက္နာတာကို လူနာ ေအာ္သံကို နားေထာင္ျပီး၊ ခန္႔မွန္းတာ မမွန္ပါ။ တခ်ိဳ႕က တကယ္မနာဘဲ ေအာ္တာမ်ိဳးလဲ ရွိတယ္။ ဗိုက္ေပၚ လက္တင္ထားျပီး စမ္းမွ ေသျခာတယ္။ သားအိမ္ၾကြက္သားေတြ ညွစ္လာရင္ စမ္းေနတဲ့လက္က တင္းလာတာကို သိသာတယ္။
သားဦးဆိုရင္ တကယ္ေမြးခ်င္လို႔ နာတာမဟုတ္ဘဲ နာတာမ်ိဳးကို အေမြးသင္တယ္လို႔ ေခၚတယ္။ လူေတြဟာ အမ်ိဳးသမီး ျဖစ္ျဖစ္၊ အမ်ိဳးသားျဖစ္ျဖစ္ အနာခံႏိုင္စြမ္း မတူၾကဘူး။ သားဖြါးခန္း အေတြ႔အၾကံဳအရ ကုလားေသြးစပ္သူမ်ား အနာ မခံႏိုင္ၾကပါ၊ အသားျဖဴသူေတြက သိပ္မေအာ္ၾကဘဲ၊ အသားမျဖဴ-မမဲသူေတြက အလယ္အလတ္ လိုက္တယ္။ သုေတသနေတာ့ မဟုတ္ပါ။
ကေလးဖြါးဘို႔ ေရာက္လာသူ မွန္သမွ်ကို ေရာဂါရာဇ၀င္ ေမးျပီးတာနဲ႔ ဝမ္းျခဴေပးရတယ္။ သန္႔ရွင္းေရးအတြက္သာမက အေမြးလဲ လြယ္ေစပါတယ္။ လူနာ လမ္းေလ်ာက္ႏိုင္ေနတံုး ဆီး အသြားခိုင္းျပီး၊ ေနာက္ပိုင္းၾကရင္ ဆီးျခဴေပးရတယ္။ ဆီးအိမ္နဲ႔ အစာေဟာင္းအိမ္ေတြ ျပားခ်ပ္ေနေလ ကေလးေမြးရ လြယ္ေလမို႔ပါ။
ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန သားအိမ္အ၀ အေျခအေနကို ေစာေစာပိုင္းမွာ ၁ နာရီ ၁ ခါ၊ နီးလာရင္ မၾကာမၾကာ စမ္းပါတယ္။ ပိတ္ထားတဲ့ ပါးစပ္လိုရွိေနခဲ့တဲ့ သားအိမ္အ၀က ေမြးေတာ့မယ္ဆိုတာနဲ႔ စိေနရာကေန ဟလာတယ္။ က်ယ္က်ယ္လာမယ္။ အတိအက် ေျပာရရင္ သားအိမ္ ႏႈတ္ခမ္းဟာ မာရာကေန ေျပာ့လာမယ္၊ ထူရာကေန ပါးလာမယ္၊ ရွည္ရာကေန တိုလာမယ္။ သားအိမ္အ၀က က်ယ္က်ယ္လာမယ္။
ပဌမဆင့္ဟာ သားဦးမွာ ၁၂-၁၆ နာရီ၊ ေနာက္ ကေလးေတြဆိုရင္ ၆-၈ နာရီ ၾကာတတ္တယ္။ ဒါက စာအုပ္အလိုအရပါ။ တကယ္တမ္း ေျပာရရင္ ဒီထက္ ျမန္တာ၊ ေစာတာေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ အေတာ္ကို မတူၾကပါ။ အစည္းအေ၀းနားတံုး ေမြးလူနာ ရွိလို႔ ေဆးခန္း ၀င္ၾကည့္ရင္း ေမြးေပးရတာမ်ိဳး ရွိသလို၊ ၃ ရက္လံုးလံုး မအိပ္မေန ေမြးေပးရတာမ်ိဳးလဲ ၾကံဳရတယ္။
သားအိမ္အဝ အျပည့္က်ယ္ခ်ိန္ကေန ကေလးေမြးၿပီးတဲ့အထိကို ဒုတိယအဆင့္ ေခၚပါတယ္။ အျပည့္ဆိုတာ ၁၀ စင္တီမီတာ ရွိတာကို ေျပာတာပါ။ ကေလး အခုကို ေမြးေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ လကၡဏာေပါင္း ၇ ခ်က္ရွိတယ္။ သားအိမ္အ၀ လံုး၀ပြင့္မယ္။ ေရျမႊာအိတ္ ေပါက္မယ္။ အက်ိအခြ်ဲ နဲ႔ ေသြးေရာျပီး ဆင္းမယ္။ (ရွိဳး) လို႔ေခၚတယ္။ ကေလးေခါင္းက မိခင္ရဲ႕ အစာေဟာင္းအိမ္ကို ဖိတိုးလို႔ ေမြးလူနာဟာ ဝမ္းသြားခ်င္စိတ္ ျဖစ္လာမယ္။ ဒါ့ကိုသိလို႔ ေစာေစာက ၀မ္းျခဴေပးထားတာပါ။ အဲဒီအခ်ိန္ ေရာက္ရင္ တားထားလို႔ေတာင္ မရဘဲ ညွစ္ခ်င္ လာလိမ့္မယ္။ ညွစ္ရင္ ကေလးေခါင္း တိုးလာတာမို႔ ေမြးလမ္းအ၀ကို ၾကည့္ရင္ အျပင္ကိုစူလာတာ ျမင္ရမယ္။ စအိုလည္း ၀ိုင္းလာမယ္။ ဒီ ၇ ခ်က္ မျပည့္စံုေသးလို႔ကေတာ့ မေမြးေသးပါ။
ကေလးဖြါးတာက ျဖစ္စဥ္ ၂ မ်ိဳးဟာ အခ်ိန္ကိုက္၊ ႏိုင္ငံေရးစကားနဲ႔ဆို “ဟန္ခ်က္ညီညီ” ျဖစ္တာမ်ိဳး ေျပာတာ။ သားအိမ္ ၾကြက္သားေတြ ညွစ္တာနဲ႔ သားအိမ္အ၀က က်ယ္လာရတာ ျဖစ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ လက္သည္ကေန ညွစ္အား ပိုေအာင္ ဗိုက္ကို တြန္းေပးတာလုပ္ရင္ တကယ္လို႔ သားအိမ္အ၀က မပြင့္ဘဲေနရင္၊ မေအေရာ၊ ကေလးပါ ဒုကၡေရာက္ေစမယ္။ တရားခံကို “လက္သည္” လို႔လဲ ေခၚတယ္ မဟုတ္ပါလား။
ေမြးကာနီး ေရႁမႊာ ေပါက္တယ္ ဆိုေပမဲ့၊ ကေလးေခါင္းထြက္မွ တခါတည္း ေပါက္တတ္တာလည္း ရွိတယ္။ မသိမသာ အိမ္မွာတင္ ေပါက္လာသူလဲ ရွိတယ္။ ေမြးေပးမဲ့ ဆရာ၀န္၊ ဆရာမ မ်က္ႏွာကို စင္ေအာင္ အရွိန္နဲ႔ ေပါက္တာမ်ိဳးလဲ ရွိတယ္။ ေရႁမႊာရည္က ၾကည္လင္ေနတာ ေကာင္းတယ္။ ေနာက္တာဟာ အနည္းနဲ႔အမ်ား ကေလး ဒုကၡေရာက္လို႔ပါ။ အထဲမွာ ကေလး ၀မ္းသြားတာမ်ိဳး ျဖစ္လို႔ ေရျမႊာရည္ ေနာက္ရတာ။ ေရသာသာ အေရာင္ကေန အ၀ါ၊ စိမ္း၀ါ၊ အစိမ္း၊ အစိမ္းပုတ္အထိ ျဖစ္တာမ်ိဳးက အဆိုး ပိုပိုလာတာကို ျပတယ္။
ကေလးဦးေခါင္းက မိခင္ရဲ႕ ေမြးလမ္း အေပါက္မွာ ထြက္ျပဴလာတာကို သရဖူေဆာင္းတယ္လို႔ ေခၚတယ္။ ေမြးလမ္းအဝ တဝႈိက္ ေရေႏြးဝတ္ကပ္ေပးရင္ ေသြးပိုေလွ်ာက္ေစလို႔ ေကာင္းတယ္။ တခ်ိဳ႕ သားဦးေတာင္မွ လမ္းေၾကာင္း ခ်ဲ႕စရာမလိုဘဲ ေမြးႏိုင္ေစတယ္။ လူနာ လမ္းမေလွ်ာက္ႏိုင္ေတာ့တာမို႔ လိုအပ္လ်င္ ဆီးျခဴေပးပါ။ သူ႔ကို အားေပးပါ။ ေရ-အရည္ အေသာက္ခိုင္းပါ။ ဗိုက္ မနာခ်ိန္မွာ အသက္ေကာင္းေကာင္း ႐ွဴဘို႔ေျပာပါ။ ညွစ္ရင္ အသံမထြက္ေစဘဲ ၀မ္းသြားသလို ညွစ္ဘို႔ သင္ေပးပါ။ ကေလးေမြးကာနီး မိခင္ေလာင္းေတြကို ေပးသင့္တဲ့ အားေဆးေဖ်ာ္ရည္ကို ေရေအး ၁ လီတာထဲမွာ ပ်ားရည္ ၁/၄ ခြက္၊ သံပုရာရည္ ၁/၃ ခြက္၊ ဆား ဇြန္းတ၀က္၊ (ကယ္လ္စီယံ) နဲ႔ (မဂၢနီဆီယန္) ၁ ျပားစီထည့္ ေဖ်ာ္ပါေလ။
ေခါင္းျပဴလာရင္ သားဖြါးဆရာမရဲ႕ လက္တဖက္က ထြက္လာေနတဲ့ ကေလးေခါင္းထိပ္ကို ေအာက္ဖက္ဆီ ဖိေပးၿပီး၊ ေနာက္တဖက္က ေမြးလမ္းအဝ ေအာက္ပိုင္းေနရာကို ကေလးေခါင္းကို ေနာက္-အထက္ဆီ ေခါင္းစြပ္ ခြ်တ္ေပးသလို တြန္းတင္ေပးပါ။ ကေလးေခါင္းဟာ ေမြးလမ္းအဝကေန ေရျပင္ညီ တန္းတန္း ထြက္လာတာ မဟုတ္ပါ။ ေအာက္ဆီကို ဦးတည္ၿပီး ေမြးလာတာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေမြးလမ္းေၾကာင္းက ထြက္ထြက္ခ်င္း ကေလးေခါင္းဟာ အေပၚကို ေကာ့တက္ လာပါမယ္။
ခ်က္ခ်င္း ကေလးရဲ႕ ႏွာေခါင္းနဲ႔ ပါးစပ္တို႔ကို သန္႔ရွင္းေပးပါ။ ခ်က္ႀကိဳးက လည္ပင္းမွာ ပတ္ေန-မေန စစ္ပါ။ ၄ ေယာက္ ၁ ေယာက္ ေလာက္မွာ ပါတ္ေနတတ္တယ္။ ျဖည္ေပးပါ။ ကေလးမ်က္ႏွာက တဖက္ဖက္ကို လည္လာလို႔ မိခင္ရဲ႕ ေပါင္တဖက္ကို မ်က္ႏွာမူ လာမယ္။ ေခါင္းထြက္ၿပီးရင္ အထဲမွာ ရွိေနသးတဲ့ ကေလးပခံုးႏွစ္ဖက္ဟာ အထက္-ေအာက္ အေနအထားအျဖစ္ ျပင္လာမယ္။ ေရွ႕ပခံုးက စေမြးပါမယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ အျမန္သြားလုပ္ရင္ စုတ္ျပဲတတ္တယ္။ မိခင္က ေနာက္တႀကိမ္ ညွစ္တာနဲ႔ ကေလးေခါင္းကို ေအာက္ဖက္ဆီကို နဲနဲဆြဲယူေပးပါ။ ေနာက္ပခံုး ေမြးေပးဘို႔ ကေလးကို အထက္ဆီ ပင့္တင္ေပးရမယ္။ “ေခါင္းတန္ ကိုယ္ဆန္႔” ကိုယ္ပိုင္းနဲ႔ ေျခေထာက္ေတြ အလိုလို ေမြးလာပါမယ္။
ကေလး ေခါင္းစ-ေျခဆံုး၊ ေျခစ-ေခါင္းဆံုး၊ ထြက္ၿပီးၿပီးခ်င္း၊ ခ်က္ႀကိဳးကို (စပန္႔ခ်္-ေဖါ့ဆက္ပ္) ၂ ေခ်ာင္းနဲ႔ ၁ လကၼျခာျပီး ညွပ္ပါ။ ကေလးဖက္မွာ ခ်က္ႀကိဳးကို ရွည္ႏိုင္သမွ် ရွည္ပါေစ။ (ေဖါ့ဆက္ပ္) ၂ ေခ်ာင္းအၾကားမွာ ကပ္ေၾကးနဲ႔ ျဖတ္ပါ။ ကေလး ငိုလာမွ ခ်က္ႀကိဳးျဖတ္တာ ပိုေကာင္းတယ္။ ပစၥည္းမွန္သမွ် ပိုးသန္႔ျပီးျဖစ္ပါေစ။ ကေလးေျခေထာက္ ႏွစ္ေခ်ာင္းကို ပူးျပီး လက္တဖက္တည္းနဲ႔ ကေလးကို ေဇာက္ထိုးေျမွာက္ျပီး ကိုင္ပါ။
က်န္းမာတဲ့ကေလး ေခါင္းထြက္တာနဲ႔ ငိုပါတယ္။ မငိုရင္ ငိုေအာင္လုပ္ရတယ္။ ကေလးေက်ာကို ပုတ္ေပးတာပါ။ အရပ္ေျပာနဲ႔ ေျပာရရင္ ကေလးကို မငိုငိုေအာင္ ရိုက္တာလို႔ ေျပာမယ္။ အမွန္က အသက္ရွဴေအာင္ အဆုပ္ရွိတဲ့ေနရာကို ဆြေပးတာပါ။ အထင္မမွားပါနဲ႔။
ကေလးကုိျပဳစုမဲ့သူက ကေလးကို သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ပါ။ ႏွာေခါင္းနဲ႔ပါစပ္ကို ပဌမလုပ္ပါ။ ခြ်ဲစုပ္တာနဲ႔ ခြ်ဲစုပ္ထုတ္ေပးပါ။ အသားေရာင္ ပန္းေရာင္ျဖစ္လာရင္ စိတ္ခ်ရပါျပီ။ အသက္မရွဴရင္ (စီပီအာရ္)လုပ္ပါ။ အသက္ရွဴေနျပီး ျပာေနေသးရင္ ေအာက္စီဂ်င္ရွိရင္ ေပးပါ။
ကေလး ထြက္ၿပီးေနာက္ အခ်င္းကို ထုတ္ေပးတဲ့အဆင့္ကို တတိယအဆင့္ေခၚတယ္။ သားဦးနဲ႔ ေမြးဖူးသူမ်ားအၾကား အခ်ိန္ကြာျခားျခင္း မရွိပါ။ ၅ မိနစ္ကေန နာရီ၀က္ ၾကာႏိုင္တယ္။ ၾကာေလေလ ေသြးထြက္ မ်ားေလေလ ျဖစ္တယ္။ အခ်င္းခ်ေပးေနတံုး အကူတေယာက္က လက္တဖက္နဲ႔ မိခင္ရဲ႕ ဆီးစပ္ေနရာမွာ သားအိမ္ကို ထိန္းထားေပးထားျပီး က်န္လက္တဖက္က သားအိမ္ထိပ္ေနရာကို ေအာက္ဆီ ပြတ္ေျခေပးပါ။ ေမြးေပးသူက ခ်က္ႀကိဳးကို အားမသံုးဘဲ ခပ္တင္းတင္းေလး ဆြဲထားပါ။ လိုအပ္ရင္ လက္ထည့္ျပီး ဆြဲထုတ္ေပးရတတ္ပါတယ္။ ေမြးျပီးေနာက္ ေသြးဆင္းတာ သက္သာေအာင္ Ergometrine ထိုးေပးရင္ ၆-၇ မိနစ္ အတြင္း၊ Oxytocin 10 Units ထိုးရင္ ၂႕၅ မိနစ္အတြင္း သက္ေရာက္ပါမယ္။
ကေလးခ်က္ကေန ခ်က္ႀကိဳး မျဖတ္ခင္ ခ်က္ႀကိဳးထဲက ေသြးေတြကို ကေလးဆီ ေရာက္ေအာင္ ဆြဲသြင္းၿပီးမွ ျဖတ္ပါ။ ေသြး ၅ စီစီေလာက္ ပိုရတာကိုက ကေလးအတြက္ မနည္းပါ။ ခ်က္ကို အရက္ျပန္၊ အိုင္အိုဒင္း ၁-၂% ထည့္ေပးပါ။ ေျခာက္ေအာင္ ထားရင္ ခ်က္ျမန္ျမန္ ေႂကြတယ္။ ခ်က္မေႂကြမခ်င္း ကေလးကို ေရပတ္တိုက္ေပးတာက အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။
ကုတင္ေပၚက ကေလးငိုသံ နားေထာင္ရင္း ပီတိျဖစ္ေနသူကုိ “ကေလးအေမ ေနေကာင္းတယ္ေနာ္” လို႔ ေမးလိုက္ပါေလ။ ေဆးေက်ာင္း၊ ေဆးရံုေတြမွာ အျပိဳင္ေျပာေလ့ရွိတယ္။ လာတံုးကေတာ့ သူ႔ဖါသာ လမ္းေလ်ာက္လာတာ ေဆးရံုကလဲ ဆင္းေရာ ဂ်ိဳင္းေထာက္နဲ႔ဆိုျပီး၊ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ေတြကို ေျပာင္ၾကတယ္။ မရွဴႏိုင္ မကယ္ႏိုင္ ေရာက္လာသူကို ေဆးတလံုး ထိုးေပးတာနဲ႔ ေၾကာ့ျပီး၊ ျပန္သြားတယ္လို႔ သမားေတာ္ေတြက ေျပာတယ္။ လာတံုးကေတာ့ တေယာက္ထဲ ျပန္ေတာ့ ႏွစ္ေယာက္လို႔ ၾကြားႏိုင္တာကေတာ့ သားဖြါးခန္းက ျဖစ္ပါတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
ျမန္မာ သကၠရာဇ္ ၁၃၇၂ ခုႏွစ္ ကဆုန္ လဆန္း ၁၃ ရက္
Posts
No comments:
Post a Comment