ပုဂံဘုရားမ်ား

တူရင္းေတာင္ေစတီေတာ္

တူရင္းေတာင္ေစတီ ကုိ ေအဒီ ၁၀၅၉ တြင္ အေနာ္ရထာမင္း တည္ခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္းသည္ သီဟုိဠ္ (ယခု သီရိလကၤာ) ဘုရင္ ၀ိဇယဘာဟု(၁) ဆက္သလုိက္ေသာ စြယ္ေတာ္ကုိ ထပ္မံ ပြား၍ တူရင္းေတာင္ထိပ္ တြင္ ေစတီတည္ကာ စြယ္ေတာ္ပြားကုိ ဌာပနာ ခဲ့သည္။

တူရင္းေတာင္ေစတီ ကုိ ေအာက္ေျခ အုတ္ခံုခံ၍ အုတ္ခံုမ်က္ႏွာစာ တြင္ ဆင္ရုပ္ (၃၂)ရုပ္ကုိ အရပ္မ်က္ႏွာ အလုိက္ အခ်ိဳးက် ျပဳလုပ္ထားသည္။ အုတ္ခံု အထက္တြင္ ရွစ္ေျမွာင့္ ပစၥယာအထက္တြင္ ေဖာင္းရစ္ႏွင့္ မုိးေလွ်ာမ်ား၊ ပုျပတ္ေသာ ေခါင္းေလာင္းပံု၊ ေခါင္းေလာင္းပံုတြင္ စိန္ေတာင္ မ်ားပါသည့္ ရင္စည္း၊ ေသးသြယ္ ခၽြန္တက္သြားသည့္ ေဖာင္းရစ္ တစ္လွည့္၊ မုိးေလွ်ာ တစ္လွည့္၊ အထြတ္၊ ၾကာေမွာက္၊ ရႊဲလံုး၊ ၾကာလန္၊ ငွက္ေပ်ာဖူး ႏွင့္ ထီးတုိ႔ျဖင့္ အဆင့္ဆင့္ တည္ထားသည္။

တူရင္းေတာင္ေစတီ ကုိ ေခတ္အဆက္ဆက္ ေစတနာရွင္ မ်ားက ျပဳျပင္မြမ္းမံခဲ့ၾက သျဖင့္ ေစတီအသစ္သဖြယ္ ျဖစ္ေနသည္။

ေရႊစည္းခံုေစတီ

ေရႊစည္းခံုေစတီ

ေရႊစည္းခံုေစတီကုိ ေအဒီ(၁၀၆၀)တြင္ အေနာ္ရထာမင္း စတင္တည္ခဲ့ၿပီး အၿပီးမသတ္၍ က်န္စစ္သားမင္း ေအဒီ (၁၀၈၄-၁၁၁၃)က ဆက္လက္တည္ရာ ေအဒီ (၁၀၉၀) တြင္ ၿပီးစီး ခဲ့သည္။

အေနာ္ရထာမင္းသည္ သေရေခတၱရာရွိ ဒြတၱေဘာင္မင္းႀကီး၏ ေစတီကုိဖ်က္၍ ျမတ္စြာဘုရား၏ နဖူးသင္းက်စ္ေတာ္ႏွင့္ ျမဆင္းတုေတာ္တုိ႔ကုိ ယူေဆာင္ကာ ေရႊစည္းခံုေစတီ တြင္ ဌာပနာခဲ့သည္။ ထုိ႔ျပင္ အေနာ္ရထာမင္းသည္ သီဟုိဠ္ (ယခုသီရိလကၤာ) ဘုရင္ ဝိဇယဘာဟု(၁) ဆက္သလုိက္ေသာ စြယ္ေတာ္ကုိလည္း ေရႊစည္းခံု ေစတီတြင္ ထပ္မံ ဌာပနာ ခဲ့သည္။

ေရႊစည္းခံုေစေတီေအာက္ေျခတြင္ ပစၥယံသံုးဆင့္ရွိၿပီး ပစၥယံသံုးဆင့္အထက္တြင္ ရွစ္ေထာင့္ၾကာ၀န္း က်ည္း၀န္း၊ ေခါင္းေလာင္းပံု၊ ရင္စည္း၊ သပိတ္ေမွာက္၊ ေဖာင္းရစ္ အဆင့္ဆင့္၊ ၾကာေမွာက္၊ ရြဲ၊ ၾကာလန္၊ ပဥၥေလာဟာခ်ရားသီး၊ ထီးအဆင့္ဆင့္ျဖင့္ တည္ေဆာက္ ထားသည္။

ေရႊစည္းခံုေစတီေတာ္၏ ပစၥယံအဆင့္ဆင့္တြင္ စဥ့္စိမ္းသိတ္ အုတ္ခ်ပ္မ်ားျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ (၅၅၀)ဇာတ္မ်ားကုိ ဇာတ္အမည္၊ နံပါတ္မ်ားႏွင့္ တကြ ေတြ႕ရသည္။ ေရႊစည္းခံုေစတီ၏ မ်က္ႏွာေလးဖက္တြင္ ေၾကးဂူတုိက္ ေလးတိုက္ရွိၿပီး ထုိတုိက္မ်ားထဲတြင္ (၃.၉၀)မီတာ (၁.၂၈)ေပခန္႔ အျမင့္ရွိ ရပ္ေတာ္မူဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္ ေၾကးဆင္းတု (အဘယမုျဒာႏွင့္ ၀ရဒမုျဒာ) မ်ားရွိသည္။ ပုဂံေခတ္ ေၾကးသြန္း ေၾကးခတ္နည္း (ပန္းတည္းပညာ)ကုိ ေလ့လာႏိုင္သည္။

ေရႊစည္းခံုေစတီေတာ္၏ အေရွ႕ဘက္မုခ္တြင္ ေရွးမြန္ဘာသာျဖင့္ ေရးထုိးထားသည့္ က်န္စစ္သားမင္း ေအဒီ (၁၀၈၄-၁၁၁၃) ၏ နန္းတက္အမိန္႔ေတာ္ ျပန္တမ္းေက်ာက္စာတုိင္ ႏွစ္တုိင္ရွိသည္။ ထုိေက်ာက္စာတြင္ က်န္စစ္သားမင္းသည္ ဘုရားလက္ထက္၌ ဗိႆႏုိးျဖစ္ခဲ့ၿပီး ေနာင္အခါ အရိမဒၵပူရျပည္တြင္ တရားေစာင့္ေသာ မင္းျဖစ္လာမည္ဟု ဘုရားက ဗ်ာဒိတ္ေပးခဲ့ေၾကာင္း၊ တုိင္းသူျပည္သားတုိ႔ကုိ ၾကင္နာစြာ အုပ္ခ်ဳပ္မည့္ အေၾကာင္း ေရးထုိးထားသည္။

ဟံသာ၀တီ ဘုရင့္ေနာင္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာ ေအဒီ(၁၅၅၀-၁၅၈၁) သည္ ေရႊစည္းခံုေစတီကုိ ေရႊသကၤန္းကပ္လွဴခဲ့ၿပီး ထုိအေၾကာင္းကုိ (၂၃)ေမ၊ (၁၅၅၇) ကလွဴခဲ့သည့္ (၂၁၀၀)ပိႆာ၊ (၃.၁၈)တန္ရွိ ကုသုိလ္ေတာ္ ေခါင္းေလာင္းစာတြင္ ေဖာျ္ပခဲ့သည္။

ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဆင္ျဖဴရွင္မင္း ေအဒီ (၁၇၆၃-၁၇၇၆) သည္ (၃၀)ေမ၊ (၁၇၆၈) တြင္ ေရႊစည္းခံုေစတီကုိ ထီးေတာ္တင္ၿပီး ၄င္း၏အလွဴဒါနကုိ ေရးထုိးထားသည့္ ေမာ္ကြန္း ေက်ာက္စာရွိသည္။

ေရႊစည္းခံု ေစတီရင္ျပင္ရွိ အုတ္ဇရပ္အတြင္းရွိ ပုဂံေခတ္က ထုလုပ္ခဲ့သည့္ ဗုဒၶေျခေတာ္ရာ၊ သစ္သားပန္းပု သိၾကား႐ုပ္ႏွင့္ သစ္သားပန္းပု တံခါးရြက္တုိ႔ကုိ ေလ့လာႏိုင္သည္။

ေရႊစည္းခံုေစတီ ပႏၷက္႐ုိက္ရာ၌ အေျချပဳသည့္ ပႏၷက္သဲဂူ၊ အုတ္ဇလားဂူ တုိ႔လည္းရွိသည္။

ေရႊစည္းခံုေစတီသည္ အတြင္းအံ့ကုိးပါး၊ အျပင္အံ့ကုိးပါး ႏွင့္ျပည့္စံုသည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။

အတြင္းအံ့ကုိးပါးမွာ-

(၁) ထီးေတာ္သည္ ႀကိဳးမဆုိင္းရဘဲ ခုိင္ၿမဲျခင္း။
(၂) ေစတီ၏အရိပ္သည္ တံတုိင္းအျပင္သုိ႔ မေရာက္ျခင္း။
(၃) ေစတီ၏ထိပ္မွ ေရႊစကၠဴပစ္ခ်လွ်င္ အျပင္သုိ႔မေရာက္ျခင္း။
(၄) ေစတီ၏ မဟာရံတံတုိင္းအတြင္း လူမည္မွ်မ်ားမ်ား ျပည့္က်ပ္မေနျခင္း။
(၅) ေစတီကုိ ဆြမ္းဦးေအာင္ မတင္ႏုိင္ျခင္း။
(၆) ေစတီ၏အျမင့္သည္ အရွိထက္ပုိျမင့္သည္ဟု ထင္ရျခင္း။
(၇) ေစတီ၏တစ္ဖက္မွ တီးေသာစည္သံကုိ အျခားတစ္ဖက္မွ မၾကားရျခင္း။
(၈) မဟာရံတံတုိင္းအတြင္း မုိးေရမတင္ျခင္း။
(၉)ေစတီရွိ ခေရပင္တုိ႔သည္ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး ပြင့္ျခင္းတုိ႔ျဖစ္သည္။

အျပင္အံ့ကုိးပါးမွာ-

(၁) ဧရာ၀တီျမစ္ကမ္းစပ္ေရစီးအတြင္း စြယ္ေတာ္တင္လာသည့္ ဆင္ျဖဴေတာ္၀ပ္သည့္ေနရာ ေသာင္ျဖစ္လာျခင္း။
(၂) ထုိသဲေသာင္တို႔သည္ ေက်ာက္ျဖစ္လာျခင္း။
(၃) ဧရာ၀တီျမစ္ေရသည္ ေစတီေတာ္ကုိ ဦးခုိက္ရစ္၀ဲစီးဆင္းျခင္း။
(၄) မဟာရံတံတုိင္းသည္ ရွစ္ပယ္ (၁၄.၁၆)ဧက က်ယ္၀န္းျခင္း။
(၅) ေစတီတည္ရာတြင္ တုရင္းေတာင္မွ ေက်ာက္မ်ားကုိ ပုဂံျပည္သူတုိ႔ လက္ဆင့္ကမ္းသယ္ျခင္း။
(၆) ေက်ာက္သယ္ယူသူမ်ား အရိပ္ရရန္ မန္က်ည္းပင္မ်ား ခ်က္ျခင္းေပါက္ျခင္း။
(၇) ေက်ာက္သယ္အၿပီး မန္က်ည္းပင္မ်ား ေပ်ာက္ျခင္း။
(၈) ေရႊစည္းခံုေစတီ အေရွ႕မ်က္ႏွာစာ ေလွကားအနီးရွိ ေရမွန္အတြင္း၌ ေစတီအရိပ္ထင္ျခင္း။
(၉) ေစတီကုိ အေ၀းမွၾကည့္ပါက ကုန္းျမင့္ေပၚတြင္ တည္ထားသည္ဟု ထင္ရျခင္းတုိ႔ ျဖစ္သည္။

ဝန္ခံခ်က္ ။ ပံုေတာ္မ်ားကုိ www.ancientbagan.com မွ ရယူထားပါသည္။

ေလာကနႏၵာေစတီ

ေလာကနႏၵာ ေစတီကုိ ေအဒီ ၁၀၅၉ တြင္ အေနာ္ရထာမင္း တည္ခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာ မင္းသည္ သီဟုိဠ္ကၽြန္းမွ ဆက္သလုိက္ေသာ စြယ္ေတာ္ကုိ ထပ္မံပြား၍ ေလာကနႏၵာ သေဘၤာဆိပ္အနီး ကုန္းျမင့္တြင္ ေလာကနႏၵာ ေစတီတည္၍ ဌာပနာ ခဲ့သည္။


ေလာကနႏၵာ ေစတီကုိ ေအာက္ေျခတြင္ ရွစ္ေထာင့္ ပစၥယာခံထားၿပီး ရွစ္ေထာင့္ ပစၥယာ အလယ္တြင္ ပစၥယာသံုးဆင့္ႏွင့္ ေခါင္းေလာင္းပံု ရွည္ရွည္ ေဖာင္းရစ္ အဆင့္ဆင့္ျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားသည္။

ေလာကနႏၵာ ေစတီကုိ ေခတ္အဆက္ဆက္ ျပဳျပင္ မြမ္းမံခဲ့သျဖင့္ ေစတီအသစ္ ကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေနသည္။


ေလာကနႏၵာ ေစတီ အေရွ႕ဘက္ တန္ေဆာင္း အတြင္းတြင္ သဲေက်ာက္ အမာစားျဖင့္ ထုလုပ္ထားသည့္ ၁.၈၃ မီတာ (၆-ေပ)ခန္႔ ျမင့္သည့္ ဗုဒၶရုပ္ပြား ဆင္းတု (စ်ာနမုျဒာ) ကုိ ဖူးေမွ်ာ္ႏုိင္ ပါသည္။

တန္႔ၾကည္႔ေတာင္

ပုဂံေဒသတြင္ အေနာ္ရထာမင္း ၏ေကာင္းမႈ ျမတ္စြယ္ေတာ္ ေလးဆူမွာ ေရႊစည္းခံုေစတီ၊ တန္႔ၾကည့္ေတာင္ ေစတီ၊ ေလာကနႏၵာ ေစတီႏွင့္ တူရင္းေတာင္ ေစတီ တုိ႔ျဖစ္သည္။ ျမတ္စြယ္ေတာ္ ၄ ဆူစလံုးအား ဆြမ္း၊ ပန္း၊ ေရခ်မ္း၊ ဆီမီး ႏွင့္ အလွဴေငြမ်ားကုိ အညီအမွ် ကပ္လွဴပူေဇာ္၍ တစ္ေန႔တာ အတြင္း အၿပီးဖူးေမွ်ာ္ ႀကိဳညိဳပါက လုိရာဆႏၵျပည့္၀ မည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။

တန္႔ၾကည့္ေတာင္ ေစတီကုိ ေအဒီ (၁၀၅၉) တြင္ အေနာ္ရထာမင္း တည္ခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္းသည္ သီဟုိဠ္ ၌ ဘုရင္၀ိဇယဘာဟု(၁) ဆက္သလုိက္ေသာ စြယ္ေတာ္ကုိ ထပ္မံပြား၍ တန္႔ၾကည့္ေတာင္ ေပၚရွိ သီရိဓမၼာေသာက မင္းတည္ခဲ့သည့္ ေစတီကုိ ျပဳျပင္မြမ္းမံကာ စြယ္ေတာ္ပြားကုိ ဌာပနာခဲ့သည္။

တန္႔ၾကည့္ေတာင္ ေစတီကုိ ေအာက္ေျခတြင္ ပစၥယာ အဆင့္ဆင့္ခံ၍ သပိတ္ေမွာက္ ေခါင္းေလာင္းပံု၊ ေခါင္းေလာင္းပံုတြင္ ပန္းဆဲြမ်ား တန္ဆာဆင္ ထားသည့္ ရစ္စည္း၊ ေဖာင္းရစ္ အဆင့္ဆင့္၊ ေဖာင္းရစ္မ်ား အထက္တြင္ ၾကာေမွာက္၊ ၾကာလန္၊ ငွက္ေပ်ာဖူး၊ ထီးေတာ္တုိ႔ျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားသည္။

တန္႔ၾကည့္ေတာ္ ေစတီကုိ ေခတ္အဆက္ဆက္ ေစတနာရွင္မ်ားကျပဳျပင္ မြမ္းမံခဲ့သျဖင့္ ေစတီအသစ္သဖြယ္ ျဖစ္ေနသည္။