စကားေျပာမယ္ဆုိရင္.

စကားေကာင္းအဂၤါ(၁၀)ပါး

၁။ ေျပာသင့္ေသာ အခ်ိန္အခါ၌ ေျပာျခင္း၊
၂။ ဟုတ္မွန္ေသာ စကားကုိ ေျပာျခင္း၊
၃။ တရားႏွင့္စပ္ေသာစကားကုိ ေျပာျခင္း၊
၄။ အက်ဳိးႏွင့္စပ္ေသာ စကားကုိ ေျပာျခင္း၊
၅။ ခ်စ္ဖြယ္ေသာ စကားကုိ ေျပာျခင္း၊
၆။ ၿပံဳးျခင္း ေရွ႕ထား၍ ေျပာျခင္း၊
၇။ ႏႈိင္းခ်ိန္၍ ေျပာျခင္း၊
၈။ အလ်င္တေဆာ အေလာတႀကီး မေျပာျခင္း၊
၉။ ျပည္ႀကီးတုိင္းလံုး စကားျဖင့္ ေျပာျခင္း၊
၁၀။ အကၡရာ႒ာန္က႐ုိဏ္း ပီသစြာ ေျပာျခင္း ။ ။

စကား(၅)ရပ္

၁။ စကားေျပာသည့္အခါ လွ်ာလည္တုိင္း ျမဴးကြန္႔၍ စကားအဖူးအညြန္႔ေတြ မထြက္ေစႏွင့္၊
၂။ လက္တြင္းေရာက္ၿပီးရတနာ ဘယ္ခါမွ မစြန္႔ရ၊
၃။ စိတ္ထဲက ႀကံသည္ကုိ မ်က္ႏွာမွာ မေပၚေစရ၊
၄။ ကုိယ္ကုိ ဣေျႏၵဖုံး၍ အၿပဳံးမလြတ္ေစရ၊
၅။ မိမိကုိျမင္လွ်င္ အထင္းမွားခ်င္ မွားၾကပါေစ၊ သုိ႔ေသာ္
- ျခေသၤ့လုိလည္း မေဟာက္ႏွင့္၊
- ယုန္လုိလည္း မေၾကာက္ႏွင့္၊
- ျမစ္လုိလည္း မေကာက္ႏွင၊့္
- ေတာင္လုိလည္း မေမာက္ႏွင့္၊
- တြင္းလုိလည္း မေစာက္ႏွင့္ ။ ။

စကားအရာ အဂၤါ(၄)တန္

၁။ တရားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာစကား ေျပာျခင္း
၂။ တရားမွကင္းေသာ စကားမေျပာျခင္း
၃။ ခ်စ္ဖြယ္ေသာစကား ေျပာျခင္း
၄။ ဟုတ္မွန္ေသာ စကားေျပာျခင္း။
(တစ္နည္း)
၁။ ကံ၊ ကတၱား၊ ႀတိယာႏွင့္ ျပည့္စံုျခင္း
၂။ ခ်စ္ႏွစ္သက္ဖြယ္ရွိျခင္း
၃။ ေျဖာင့္မွန္ျခင္း
၄။ တရားႏွင့္ ယွဥ္ျခင္း

စကား(၆)ခြန္း

၁။ ဟုတ္လည္းမဟုတ္၊ သူလည္းမနာလုိ၊ အက်ိဳးမရွိစကား။
၂။ ဟုတ္၏၊ သူကားမနာလုိ၊ အက်ိဳးမရွိစကား။
၃။ မဟုတ္၊ အက်ိဳးမရွိ၊ သူကနာလုိ၏။
၄။ ဟုတ္၏၊ နာလုိ၏၊ အက်ိဳးမရွိ။
၅။ ဟုတ္၏၊ အက်ိဳးရွိ၏၊ သူကား မနာလုိ။
၆။ ဟုတ္၏၊ အက်ိဳးရွိ၏၊ သူလည္း နာလုိ၏။
(အမွတ္စဥ္ ၅၊ ၆ သာ ေျပာဆုိရာသည္)

အေၾကာင္း(၃)ပါးညီေသာ စကား

၁။ ဒုဗၻာသိတာ = မေကာင္းေသာစကားလည္း မျဖစ္ေစရ၊
၂။ အန၀ဇၨာစ = ရာဂအစရွိေသာ မျပစ္မွလည္း ကင္းျခင္း၊
၃။ အနိႏၵ၀ဇၨာစ = ပညာရွိတုိ႔ ကဲ့ရဲ႕ျခင္းမွ လြတ္ကင္းျခင္း ။

သုဘာသိတ၀ါစာ အဂၤါ(၅)ပါး

၁။ ကာလ = သင့္တင့္ေလွ်ာက္ပတ္ေသာ ကာလ၌ ေျပာဆုိျခင္း၊
၂။ သစၥ = မွန္ကန္ေသာ စကားကုိ ေျပာဆုိျခင္း၊
၃။ သုခုမ = သိမ္ေမြ႕စြာ ေျပာဆုိျခင္း၊
၄။ အတၳ = အက်ိဳးရွိေသာ စကားကုိ ေျပာဆုိျခင္း၊
၄။ နဒုဗၻာ = မေကာင္းစကား မေျပာျခင္း ။ ။